ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

بياورند كه رسول را نشناختيم، و يا رسول مجنون بود، و كلماتش مختل و پريشان بود، و نه ممكن است بگويند كه رسول از ما خرجى مى‏خواست، هيچ يك از اين عذرها را ندارند، تنها دردشان اين بود كه اهل عناد و لجاج بودند و به حق ايمان نمى‏آوردند، تا عذاب حتمى ايشان را بگيرد.

" أَ يَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِينَ نُسارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْراتِ بَلْ لا يَشْعُرُونَ" كلمه" نمدهم"- به ضمه نون- از" امداد" است." امداد" و" مد" به يك معنا است و آن اين است كه: نقص چيزى را تكميل و تتميم كنى و آن را از اينكه پاره و يا نابود شود حفظ نمايى.

راغب در مفردات گفته: بيشتر موارد استعمال كلمه" امداد" در چيزهاى دوست داشتنى و" مد" در مكروهات است پس جمله" نمدهم" از امداد است كه بر خلاف استعمال مشهور، در مكروه به كار رفته و" مسارعت در خيرات" افاضه خيرات است به سرعت، به خاطر احترامى كه براى خود خيال كرده‏اند، پس خيرات به خيال ايشان مال و فرزند است كه به سرعت بدان رسيده‏اند «1».

و معناى آيه اين است: آيا اينان گمان مى‏كنند كه اگر در مدت مهلت، مال و فرزندان به ايشان داديم، از اين جهت بوده كه دوستشان داشته‏ايم و يا نزد ما احترام داشتند لذا خواسته‏ايم خيرشان را زودتر به ايشان برسانيم؟.

نه، بلكه نمى‏فهمند، يعنى مطلب به عكس است، ولى آنان حقيقت امر را درك نمى‏كنند، زيرا حقيقت امر اين است كه ما ايشان را املاء و استدراج كرده‏ايم، يعنى اگر از مال و فرزند بيشتر به ايشان مى‏دهيم، مى‏خواهيم در طغيان بيشترى فرو روند. و اين همان مضمونى است كه خداى تعالى در سوره اعراف آورده و مى‏فرمايد:" سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ، وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ" «2».

" إِنَّ الَّذِينَ هُمْ مِنْ خَشْيَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ ... وَ هُمْ لَها سابِقُونَ" خداى تعالى در اين آيات پنجگانه با كمك آيات گذشته اين معنا را بيان مى‏كند كه: اين كفار كه پنداشته‏اند مال و اولاد خير ايشان است و خيراتى است كه ما زودتر به ايشان‏

(1) مفردات راغب، ماده" مد".

(2) به زودى استدراجشان مى‏كنيم، از راهى كه نفهمند و مهلتشان مى‏دهيم، كه كيد ما متين است. سوره اعراف، آيات 182 و 183.