ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

نامى از خصوص ملكه سبأ نبرد، همانطور كه- در گذشته ديديم- ملكه سبأ هم نامى از او نبرد و گفت:" من هديه‏اى نزد ايشان مى‏فرستم".

بعضى «1» احتمال داده‏اند كه خطاب و روى سخن آن جناب تنها به فرستادگان باشد و اين احتمال صحيحى نيست، براى اينكه اعتراض سليمان اين بود كه:" آيا مرا با مال كمك مى‏كنيد" و معلوم است كه اين كمك مالى، كار فرستادگان نبود بلكه كار فرستنده ايشان بود و با اين حال ديگر معنا ندارد كه خصوص فرستادگان را توبيخ كند و اگر نفرمود:" ا تمدونن بالمال" بلكه كلمه مال را نكره آورد و فرمود:" أَ تُمِدُّونَنِ بِمالٍ- آيا كمكم مى‏كنيد به مالى"، براى اين بود كه آن مال را تحقير كند و ناچيزش بشمارد و مرادش از" فَما آتانِيَ اللَّهُ" همان سلطنت و نبوت بوده است.

و معناى آيه اين است كه: آيا شما مرا با مالى حقير و ناچيز كه كمترين ارزشى نزد من ندارد كمك مى‏كنيد؟ مالى كه در قبال آنچه خدا به من داده ذره‏اى ارزش ندارد؟ آنچه خدا از ملك و نبوت و ثروت به من داده بهتر است از آنچه به شما داده است.

و جمله" بَلْ أَنْتُمْ بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ" اعراض از توبيخ قبلى به توبيخى ديگر است، اول توبيخشان كرد به اينكه مگر من محتاج مال شما هستم، كه هديه برايم فرستاده‏ايد و اين كار شما كار زشتى است و در اين جمله مى‏فرمايد: از آن زشت‏تر اينكه، شما هديه خود را خيلى بزرگ مى‏شماريد و آن را ارج مى‏نهيد.

بعضى «2» از مفسرين گفته‏اند: مراد از" بهديتكم" آن هديه‏اى كه فرستاده‏اند نيست، بلكه هديه‏هايى است كه ديگران براى ايشان بفرستند و معناى جمله اين است كه: اين شماييد كه به خاطر علاقه‏اى كه به جمع مال و زياد كردن آن داريد وقتى از جايى برايتان هديه‏اى مى‏آيد خوشحال مى‏شويد، ولى ما اينطور نيستيم، و هيچ اعتنايى به مال دنيا نداريم. ولى خواننده، خود به بعد اين وجه آگاه است.

" ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لا قِبَلَ لَهُمْ بِها وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها أَذِلَّةً وَ هُمْ صاغِرُونَ" خطاب در اين آيه به رئيس هيئت اعزامى سبأ است، و ضميرهاى جمع همه به ملكه سبأ و قوم او برمى‏گردند و كلمه" قبل" به معناى طاقت است و ضمير" بها" به كشور سبأ برمى‏گردد و جمله" وَ هُمْ صاغِرُونَ" تاكيد ما قبل خودش است و لام در جمله" فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ" و

(1 و 2) روح المعانى، ج 19، ص 200.