ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

ايشان بگو من اميدوارم كه چنين و چنان شود.

و در تفسير ابى السعود آمده كه كلمه" عسى و لعل و سوف" در تهديدهاى پادشاهان به منزله حكم جزمى است و اگر حكم قطعى خود را به اين عبارات تعبير مى‏كنند، به منظور اظهار وقار سلطنت، و اشعار به اين معناست، كه رمز از امثال ايشان مانند تصريح از ديگران است و همه وعده‏هاى خدا و تهديدهايش نيز بر اين منوال است، و اين گفته ابى السعود وجه خوبى است «1».

و معناى آيه اين است كه: به اين درخواست كنندگان عذاب كه از وقت رسيدن آن مى‏پرسند، بگو من اميدوارم كه بعضى از تهديدهاى خدا كه شما در آن عجله مى‏كنيد، يعنى عذاب دنيا كه شما را به عذاب آخرت نزديك مى‏كند و به آن مى‏رساند به زودى شما را دنبال كند و همين هم كه تعبير كرد به" ردف لكم- دنبالتان كند" باز براى اشاره است به نزديكى آن عذاب.

" وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَشْكُرُونَ" معناى آيه شريفه از نظر خود آيه روشن است، ليكن وقوع آن در سياق تهديد و تخويف، اين نكته را افاده مى‏كند كه: اگر خداى تعالى عذاب ايشان را تاخير انداخت، با اينكه استحقاق آن را دارند، از اين جهت است كه او داراى فضل و كرم است و درباره آنان به فضل خود رفتار كرده و ايشان بايد شكر همين را هم به جاى آرند، اما بجاى نمى‏آورند، بلكه عجله در آن عذاب را مى‏خواهند.

" وَ إِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ ما تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَ ما يُعْلِنُونَ" يعنى تاخير عذاب از ايشان، ناشى از جهل خداى تعالى نيست، بلكه او از حال ايشان و آنچه كه به كيفر كفر و جحودشان مستحقند آگاه است، چون او خبر دارد از آنچه كه سينه‏هاى آنان در خود پنهان مى‏كند و يا آشكار مى‏سازد. آن گاه با آيه" وَ ما مِنْ غائِبَةٍ فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا فِي كِتابٍ مُبِينٍ" همان معنا را تاكيد فرمود.

" إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلى‏ بَنِي إِسْرائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ وَ إِنَّهُ لَهُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ بِحُكْمِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ" اين آيه شريفه رسول خدا (ص) را تسليت و دلگرمى مى‏دهد و نيز زمينه را براى بعد كه به زودى از حقانيت دعوتش و تقويت ايمان مؤمنين سخن مى‏گويد،

(1) تفسير ابى السعود، ج 6، ص 298.