ترجمه تفسیر المیزان جلد 15

يعنى فلانى از فلان شخص جوار و پناه خواست" فاجاره" و او هم جوارش داد، يعنى از او خواست تا از وى حمايت كند، و او هم حمايت كرد، يعنى قصد سوء دشمنان را از او دفع نمود.

و اين معنا در همه افعال خداى تعالى جريان دارد، براى اين كه هيچ موجودى نيست كه خداوند به او عطائى بخشد و يا بخشيده‏اش را براى او باقى بدارد، مگر آنكه آن را به هر نحو و هر قدر كه بخواهد حفظ مى‏كند، بدون اينكه چيزى مانعش شود، چون هر مانعى را كه فرض كنيد اگر جلوگير او شود به اذن و مشيت خود او شده پس در حقيقت منع از خود او است و با يك عمل خود از عمل ديگرش جلوگير شده، چون منع مانع را خدا به مانع داده، و او مى‏تواند از منع او و يا از مقدارى از آن جلوگيرى كند.

پس منظور از اينكه فرمود:" وَ هُوَ يُجِيرُ وَ لا يُجارُ عَلَيْهِ" اين است كه او بدى و سوء را از هر كس كه مورد سوء قصد قرار گرفته باشد منع مى‏كند، ولى كسى و چيزى نيست كه جلو سوء او را نسبت به كسى بگيرد.

و معناى آيه اين است كه: به اين منكرين بعث بگو كيست آن كسى كه ايجاد تمامى موجودات مخصوص او است، و نيز آثار و خواص هر موجودى را تنها او به آن موجود داده و او از هر كس كه به وى پناهنده شود حمايت مى‏كند و كسى نيست كه كسى را از خشم و عذاب او حفظ و حمايت كند، اگر داناييد؟.

" سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّى تُسْحَرُونَ" بعضى «1» از مفسرين گفته‏اند: مراد از" سحر" اين است كه چيزى در خيال انسان بر خلاف آنچه كه هست جلوه كند، كه بنا به گفته اينان كلمه" تسحرون" استعاره يا كنايه خواهد بود، و معنايش اين مى‏شود كه: به زودى جوابت مى‏دهند كه ملكوت آسمانها و زمين براى خداست. وقتى جواب دادند ايشان را توبيخ كن كه پس تا كى حق در خيال شما باطل جلوه مى‏كند؟ وقتى ملك مطلق براى خداى سبحان است، پس او مى‏تواند نشاة آخرت را ايجاد نموده، اموات را براى حساب و پاداش و كيفر دوباره زنده كند، و براى او جز يك امر و فرمان" كن" مئونه‏اى ندارد.

اين را هم بايد دانست كه اين احتجاجات سه‏گانه همان طور كه امكان بعث را اثبات مى‏كند، همچنين يگانگى خدا را در ربوبيت اثبات مى‏نمايد، چون ملك حقيقى بدون‏

(1) مجمع البيان، ج 7، ص 115.