تشريع روزه رمضان - از هجرت تا رحلت نسخه متنی

تشريع روزه رمضان

به نقل يعقوبى: سيزده روز بعد از تحويل قبله، حكم روزه رمضان نازل گرديد،(161) و به نقل مرحوم مجلسى: تحويل قبله در 15 شعبان بود (162) على هذا تشريع روزه رمضان در بيست و هشتم ماه شعبان از سال دوم هجرت بوده است، مرحوم كلينى از امام باقر عليه السلام نقل كرده است كه چون ماه رمضان نزديك شد و سه روز از شعبان مانده بود بلال به دستور رسول الله صلّى الله عليه وآله مردم را جمع كرد و آن حضرت بر آنان خطبه خواند و آمدن رمضان و فضائل آن را بيان فرمود.(163)

به اين طريق: با ورود شهر رمضان در سال دوم هجرت مسلمانان ماه پرهيز، ماه رحمت، مغفرت و صيام آن را آغاز كردند كه تا قيام قيامت عمل واجب و عموى گرديد، روزه در امتهاى نيز بوده و اختصاص به اسلام ندارد، چنان كه در كلام الله آمده:

كتب عليكم الصيام كما كتب على الذين من قبلكم لعلكم تتقون (164)

روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما (بودند) مقرر شده بود، باشد كه پرهيزگارى كنيد.

اما معلوم نيست كيفيت آن چگونه بوده است، مثلا در بنى اسرائيل روزه اى بوده بنام صوم الصمت يعنى روزه سكوت كه شخصى مثلا يك روز با كسى سخن نمى گفت و ظاهرا فقط فكر مىكرد، در قرآن كريم، آنجا كه از ولادت حضرت عيسى خبر ميدهد آمده است كه عيسى به سخن درآمد و به مادرش گفت:

فاما ترين من البشر احدا فقولى انى نذرت للرحمن صوما فلن اكلم اليوم انسيا (165)

پس اگر كسى از آدميان را ديدى، بگوى: من براى (خداى) رحمان روزه نذر كرده ام، و امروز مطلقا با انسانى سخن نخواهم گفت.

يعنى اگر كسى را ديدى و گفتند: اين بچه از كجاست با اشاره بگو كه من براى خدا نذر روزه سكوت كرده ام و امروز با كسى سخن نخواهم گفت، تا من خود سخن گويم و جواب آنها را بدهم، چنان كه به سخن درآمده و جواب گفت.

در شرايعت اسلام اگر كسى روزه بگيرد و سخن نگويد مانعى ندارد، ولى حرام است كه سكوت را جزء نيت روزه قرار بدهد يعنى روزه سكوت حرام است فقهاء نيز بنابر روايات به حرمت آن فتوى داده اند.

ان رسول الله صلّى الله عليه وآله و قال: لاوصال فى صيام ولا صمت يوم الى اليل ولا عتق قبل الملك (166)؛

ناگفته نماند صوم وصال آن است كه: انسان روز و شب را روزه بگيرد و فقط در سحر افطار بكند كه مانند صوم صمت حرام است.

رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم دو تا مؤذن داشت كه اذان مىگفتند يكى عبدالله بن م مكتوم كه نابينا بود و ديگرى بلال حبشى، عبدالله قبل از صبح اذان مىگفت و بلال بعد از صبح، رسول الله صلّى الله عليه وآله وسلّم فرموده بود: هر وقت صداى ابن ام مكتوم را شنيديد بخورديد و بياشاميد و هروقت صداى بلال را شنيديد امساك نماييد چنان كه اين مطلب را امام صادق عليه السلام از آن حضرت نقل فرموده است (167)

آيات روزه همان آيات سوره بقره از 183 تا 187 هستند كه تا قيام قيامت سند اين عبادت خدايى مىباشند و از آيات معلوم مىشود كه اين تكليف بر مسافر و مريض نوشته نشده و آن ها بايد بعد از سفر و بعد از صحت روزه بگيرند:

فمن كان منكم مريضا او على سفر فعدة من ايام اخر (168)

هر كس از شما بيمار يا در سفر باشد (به همان شماره) تعدادى از روزهاى ديگر(را روزه بدارد)....

بنابراين روزه در حال مرض و در سفر نه تنها جايز نيست بلكه حرام و بدعت است، و نيز آنان كه در اثر پيرى روز براى آنها سخت است:

وعلى الذين يطيقونه فدية طعام مسكين (169)؛

و بركسانى كه (روزه) طاقت فرساست، كفاره اى است كه خوراك دادن به بينوايى است.

با نقل چند روايت در فضيلت روزه اين مطلب را به پايان مىبريم.

1: عن ابى عبدالله عليه السلام: قال: قال رسول الله صلّى الله عليه وآله وسلّم: الصائم فى عبادة و ان كان على فراشه ما لم يغتب مسلما (170)

روزه دار در عبادت است گرچه در بستر باشد، تا وقتى غيبت مسلمانى را نكرده است

2: عن ابى عبدالله عليه السلام: قال نوم الصائم عبادة و نفسه تسبيح (171)

خواب روزه دار عبادت و نفس او تسبيح است.

: عن ابى عبدلله عليه السلام انه قال: للصائم فرحتان، فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه (172)

براى روزه دار، دو سرور و خوشحالى است: 1 - هنگام افطار 2 - هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قيامت)