1ـ سطوح گوناگون شناخت تز حكومت اسلامى
در مباحث پيشين شمايى از ساختار نظام حكومتى اسلام را ترسيم كرديم و گفتيم كه دستگاه حكومتى اسلامبه مثابه يك هرم چند رويه است كه در رأس آن هرم كسى قرار دارد كه يا با واسطه و يا بدون واسطه از سوى
خداوند نصب و تعيين مى گردد.اين طرح به عنوان يك تئورى در فلسفه سياست قابل طرح است، اما اثبات اين
كه آن طرح واقعاً نظريه اسلام و بهترين نظريه اى است كه مى توان در باب حكومت و مديريّت كلان جامعه
اسلامى ارائه داد، نيازمند بررسى و مطالعه علمى و دقيق است; و بالطبع در اين راستا سؤالات فراوانى
وجود دارد كه ضرورت دارد متخصصان و فقها، پس از تحقيقات گسترده علمى و كارشناسى هاى لازم، به آن
سؤالات پاسخ گويند.البته در سه سطح مى توان به آن سؤالات پاسخ گفت:
الف ـ شناخت اجمالى
1ـ گاهى افراد براى شناخت وظيفه و تكليف خود به كارشناس و متخصص مراجعه مى كنند، تا او بر اساس موازين علمى پاسخ و وظيفه آنها را مشخص كند. مثل مراجعه افراد به مراجع تقليد و استفتاء و درخواست تعيين
وظيفه عملى آنها در امور شرعى، و مثل مراجعه به متخصصان در هر فن; چون مراجعه بيماران به پزشك و
درخواست معالجه و درمان از او، يا رجوع به مهندس ساختمان جهت تعيين نقشه و طرح ساختمان خانه خود.طبيعى است كه در اين موارد، پاسخى اجمالى و كاربردى ارائه مى شود و هيچ گونه اشاره اى به مبانى و
مبادى علمى آن پاسخ صورت نمى گيرد و در واقع محصول و عصاره تلاش گسترده علمى و اجتهاد و موشكافى هاى
متخصّصانه در اختيار افراد قرار مى گيرد.بديهى است كه آشنايى اجمالى به حكومت اسلامى براى جامعه ما حل شده است و با توجه به استقرار نظام
اسلامى در كشور ما كسى را نمى توان يافت كه به چيستى و هويّت حكومت اسلامى پى نبرده باشد. شايد قبل از
پيروزى انقلاب اسلامى، در گوشه و كنار، كسانى يافت مى شدند كه به تز حكومت اسلامى و ولايت فقيه آگاه
نبودند و ضرورت داشت كه در حدّ اجمال بر آن تئورى آگاهى يابند.امّا امروزه كسى از تحقق و كارايى
حكومت اسلامى سؤال نمى كند. البته نه اين كه تز حكومت اسلامى نياز به بيان تفصيلى و توضيح كامل و جامع
ندارد، بلكه سخن در اين است كه اصل تئورى ولايت فقيه و حكومت اسلامى از مسائل حل شده و روشن جامعه
ماست; تا آنجا كه حتّى مخالفان و بيگانگان نيز با آن آشنا هستند، در عين حال كه با همه وجود با انقلاب
و اسلام مخالفت مى كنند و مردم ما كه حقانيّت نظام خود را دريافته اند، با همه وجود از اين دستاورد
عظيم انقلاب اسلامى; يعنى، حكومت اسلامى و نظام ولايت فقيه دفاع مى كنند و هر اقدامى كه لازم باشد در
راستاى حفظ دستاوردهاى انقلاب و نظام اسلامى انجام خواهند داد.