تواضع و فروتنى
هر انديشمندى كه از سرگذشت سليمان و بلقيس درس تواضع و فروتنى بگيرد، به علم ودانش خود مغرور نشده ودچار عجب و خودپسندى نمىگردد و اين واقعيت از گفته هدهد هنگام بازگشت از سفرش نزد سليمان براى ما
نمودار است:«أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِنْ سَبَاً بِنَبَأٍ يَقِينٍ».سليمان پيامبر، كه خداوند به او حكمت و علم سرشارى بخشيده بود، ازقضايايى كه هدهد يك پرنده كوچك و
ضعيف از آن اطلاع داشت بى خبر بود، و زمانى كه سليمان را با اين گفته مخاطب ساخت و علم و دانش وى را به
رقابت كشيد، درسى آموزنده براى مؤمنين است كه انسان هر اندازه از علم و دانش بهرهمند باشد، در برخى
از موارد شناخت، برتر و داناتر از خود را در ضعيف ترين موجودات الهى، خواهد يافت.ولى سليمان در قبال هدهد چگونه عمل كرد؟آيا غرور، او را فرا گرفت و اين خبر هدهد را ناديده انگاشت؟ آيا تكبّر و نِخوَتى كه از خصوصيات پادشاهان و سلاطين است، او را به آزار و اذيّت و كيفر هدهد در اين
رقابت طلبى واداشت؟...خير، سليمان سخنى نگفت، جز اينكه: «سَنَنْظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ
الكاذِبِينَ».سليمان در اين گفته به علم هدهد اذعان كرده و آن را به تحقيق و بررسى موكول نموده است. آن حضرت
هيچگونه ننگ و عارى احساس نمىكرد كه آن خبر را از هدهد، آن پرنده كوچك و ضعيف دريافت كند، او با
اينكه پيامبربود از علم و دانشى سرشار برخوردار بود، به نحوى كه خداوند دانش او را چنين توصيف
مىكند:«وَلَقَدْ آتَيْنا داوُدَ وَسُلَيْمانَ عِلْماً وَقالا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى
فَضَّلَنا عَلى كَثِيرٍ مِنْ عِبادِهِ المُؤْمِنِينَ».اين آيه دليل بر فضيلت علم و دانش و مقام برجسته دانشمندان است و هشدارى است براى آنان كه خدا را بر
علم و دانشى كه بدانان عنايت كرده سپاس گويند و به مقام و مرتبه علم و دانش كه هيچ چيز به پايه آن
نمىرسد، پىببرند و آيه شريفهاى كه ياد آورشده خداوند آن دو را بر بسيارى از بندگانش برترى و
فضيلت بخشيده، اشاره به اين معناست كه برخى از افراد، از حيث علم و دانش برتر از آنهايند واين مطلب
بايد قابل توجه علما و دانشمندان قرارگيرد كه از خود تواضع و فروتنى نشان دهند؛ زيرا ميان بندگان
خدا داناتر از آنها نيز وجود دارد.
1- قصص (28) آيه 77.2- شايد مؤلفِ كتاب با عنوان كلمه «شورا» قصد داشته شوراى شش نفره خليفه دوم را مطرح كند كه با آنچه در
تاريخ به طور مفصّل آمده و در اينجا جاى طرح آن نيست، آن شوراى ساختگى؛ از پايه و اساس مردود است. «ج».