گرفتند نخست از خويشتن دفاع كنند. رسول خدا(ص) فرمود:آنها نبايد بر ما تسلط يابند، لذا گروهى از
مهاجرين با كفار به نبرد پرداخته و آنها را از كوه به زير كشيدند.سپس كفار سپاه خود را گرد آورده و آماده بازگشت شدند. ابوسفيان از فراز بلندى كوه، برسپاه مسلمانان
فرياد زد:سال آينده وعده ما بدر خواهد بود.پيامبر(ص)به يكى از ياران خويش فرمود: بگو آرى، وعده ما و
شما بدر باشد و آنگاه سپاه ابوسفيان به حركت در آمدند.رسول گرامى(ص) به على بن ابى طالب(ع) فرمود:آنها را تعقيب كن تا ببينى چه مىكنند و چه قصدى دارند، اگر آنها اسبها را رها ساخته و بر شتران
سوار شدند، قصد مكه دارند و اگر سوار بر اسبان گشته و شترها را رها ساختند، آهنگ مدينه دارند. به
خدايى كه جانم در دست قدرت اوست، اگر آهنگ مدينه نمايند، به سمت آنان حركت كرده و با آنان به نبرد
خواهم پرداخت.على(ع) عرض كرد:من آنها را تعقيب كردم ببينم چه مىكنند، ديدم اسبان را رها كرده و بر
شتران سوار شدند، دانستم كه به سمت مكه مىروند.
شمارش كشتگان مسلمانان
مسلمانان به خاكسپارى كشتههاى خود مشغول شدند و تعداد شهداى آنها به بيش از هفتاد نفر مىرسيد وكسانى كه حراست و دفاع از وجود مبارك رسول خدا(ص) را بر عهده داشتند، بيش از ديگران زخم برداشته
بودند. كفّار كشتههاى مسلمانان را مُثله كردند تا آنجا كه هند، زن ابوسفيان شكم حمزه را شكافت و
جگر او را بيرون آورد كه از آن بخورد، ولى پس از آن كه قطعهاى از آن را به دندان جويد نتوانست چيزى
را ازآن جدا كند. وقتى رسولخدا(ص) حمزه را مثله ديد، غم و اندوه او را فرا گرفت و فرمود:اگر خداوند
در عرصه ديگرى مرا بر قريش پيروز گرداند، بهجاى حمزه، سىنفر از كشتههاى آنان را مثله خواهم
كرد، و زمانى كه مسلمانها حزن و اندوه پيامبر(ص) و خشم آن حضرت را از عملى كه دشمن به عمويش انجام
داده بود ملاحظه كردند، گفتند:به خدا سوگند اگر روزى خداوند ما را بر قريش پيروز گرداند، به
گونهاى كشتههاى آنان را مثله كنيم كه هيچ يك از عرب چنين نكرده باشد.در اين باره اين آيه نازل شد:وَإِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ
لِلصّابِرِينَ * وَاصْبِرْ وَما صَبْرُكَ إِلّا بِاللَّهِ وَلا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلا تَكُ فِى
ضَيْقٍ مِمّا يَمْكُرُونَ * إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ
مُحْسِنُونَ؛(8)اگر كسى به شما ستم و عقوبتى روا داشت، در مقابل انتقام بگيريد و اگر صبر پيشه كنيد براى شكيبايان
بهتر است صبر پيشه ساز و صبرت براى خدا باشد و بر آنها غمگين مشو و از مكر و حيله آنان دلتنگ مباش، به
راستى كه خداوند با پرهيزكاران و نيكوكاران است.اين سفارش الهى آدمى را از ورطه حسّ انتقامجويى به برترين جايگاه والاى انسانى ارتقا مىبخشد،
لذا روايت شده كه پس ازنزول اين آيات، رسول خدا(ص) از مثله كردن نهى فرمود.
صحنههايى از دلاورى و فداكارى
رسول مكرّم اسلام(ص) اصرار داشت تا اخبار مربوط به سرنوشت اصحاب خويش و گرفتارىهايى را كه براىآنان به وجود آمده بود دنبال كند، لذا فرمود:كيست كه از سعد بن ربيع خبرى بگيرد؟ببينيم آيا شهيد
شده، يا هنوز زنده است؟مردى از انصار (زيدبن ثابت) عرض كرد:اى رسول خدا(ص) من از او برايتان خبرى
خواهم آورد، وى رفت و به جستجوى سعد پرداخت و او را در بين كشتهها يافت كه هنوز رمقى در بدن داشت،
بدو گفت:رسولخدا(ص) به من فرمان داد ببينم شما زندهاى يا شهيد شدهاى؟سعد گفت:من نيزدر زمره
كشتهها به شمار مىآيم، سلام مرا به رسول خدا(ص) برسان و بدو عرض نما كه سعد بن ربيع به شما عرضه
داشته است كه خداوند به تو بهترين پاداشى كه سزاوار يك پيامبر است عنايت فرمايد و سلام مرا به
دوستانت برسان و بدانان بگو:سعد بن ربيع به شما سفارش كرده است هرگاه به پيامبر آسيبى برسد و شما
زنده باشيد، هرگز در پيشگاه خداوند عذرى نخواهيد داشت.هنوزفرستاده پيامبر از كنار سعد دورنشده بود
كه روح او به جهان ديگر پرواز نمود. زيد به حضور پيامبر خدا شرفياب شد و ماجرا را به عرض وى رساند.