لطفا منتظر باشید ...
فصل نهم: نكتههايى از داستان يونس(ع)
عبادت خدا، تنها راه گشايش
ما بايد از سرگذشت يونس(ع) درس بگيريم. كسى كه در حال آسايش و رفاه، خدا را عبادت كند، به هنگامگرفتارى و ناملايمات سبب نجات وى خواهد شد.خداى سبحان به ما آگاهى مىدهد كه يونس(ع) قبل از آنكه
به كام ماهى فرو رود از جمله تسبيح كنندگان بود و همان تسبيح و ياد خدا سبب نجات وى از شكم ماهى شد:«فَلَوْلا أَنَّهُ كانَ مِنَ المُسَبِّحِينَ * لَلَبِثَ فِى بَطْنِهِ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ».مقصود از تسبيح گنندگان (مسبّحين) در اينجا نمازگزاران هستند. يونس(ع) در حالت عافيت و آسايش، بسيار
نمازگزارد و خداوند او را از سختى و گرفتاريى كه برايش به وجود آمده بود، نجات و رهايى بخشيد، به
همين دليل ابن عباس روايت كرده است كه رسولخدا(ص) فرمود:«من كلماتى را به تو مىآموزم، خدا را در
نظر داشته باش، او حافظ و نگاهبان تو خواهد بود، به دستورات او عمل نما، خداوند به تو عنايت خواهد
داشت، در عافيت و آسايش، خدا را فراموش مكن، خداوند در سختىها تو را تنها نخواهد گذاشت».ولى اگر كسى خدا را در خوشى و ناز و نعمت فراموش كرد و از ايمان به او روگردان شد، سبب مىشود كه
خداوند در دشوارىها و ناملايمات دعاى او را مستجاب نگرداند، لذا قرآنكريم درباره فرعون سركش و
كافر سخن مىگويد، آنگاه كه خواست غرق شود گفت: «آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلّا الَّذِى آمَنَتْ
بِهِ بَنُو إِسْرائِيلَ وَأَنَا مِنَ المُسْلِمِينَ».بدو گفته شد: «آلآنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ
وَكُنْتَ مِنَ المُفْسِدِينَ».
پناهجستن به خدا
از جمله درسهاى آموزنده داستان يونس(ع) اين است كه مؤمنين بايد در گرفتارىها و ناملايمات به خداپناه برده و نزد او تضرّع و زارى كنند تا خداوند گرفتارى آنان را برطرف سازد، يونس(ع) در شكم ماهى اين
گونه به پيشگاه پروردگار خويش تضرع و زارى نمود:«لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّى كُنْتُ مِنَ الظّالِمِينَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ
وَنَجَّيْناهُ مِنَ الغَمِّ وَكَذلِكَ نُنْجِى المُؤْمِنِينَ».آن حضرت خداى خويش را با جمله «لا
إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَكَ» كه وصف كمال ربوبيّت است، توصيف نموده و او را از هرگونه عيب و
نقصى، از جمله عجز و ناتوانى مبرّا ساخته است و خويشتن را با اين جمله «إِنِّى كُنْتُ مِنَ
الظّالِمِينَ» ياد نموده است؛ يعنى، ناتوانى و كوتاهى در اداى حقّ بندگى، كه به طور ضمنى اعتراف به
گناه وى و ابراز توبه او نيز هست، تا خداوند گرفتارى را از او بردارد و دعاى وى را مستجاب گرداند.ذيل آيه شريفه را ملاحظه كنيد كه خداوند فرموده: «وَكَذلِكَ نُنْجِى المُؤْمِنِينَ»و اين خود
وعدهاى است از ناحيه خدا به مؤمنين كه اگر خدا را عبادت كرده و به او پناه جويند، خداوند به همان
نحو كه يونس(ع) را رهايى و نجات بخشيد، آنان را نيز از گرفتارىها و مشكلات مىرهاند.
شكيبايى در ابلاغ رسالت
از ماجراى يونس(ع) استفاده مىشود كه مؤمن بايد دستورات الهى را پياده و اجرا نموده و با صبر وشكيبايى مردم را به سوى آنها فرا خواند، تا گرفتار سختىها و مشكلات غير قابل انتظار نگردد.يونس(ع)
از صحنه مأموريت الهى شتابزده خارج شد و اين عملى كه در شأن يك پيامبر باشد نبود تا در نخستين برخورد
ناپسند مردم و يا سرپيچى ازفرمان او آن را انجام دهد، ولى خداوند به او درس عبرتى مىدهد و از تنگناى
وضعيت مردم بيرون رفته به بلا و سختىهاى شديدتر و ناگوارترى كه گرفتارى در شكم ماهى است مبتلا
مىشود، و سپس رحمت الهى شامل حال وى شده و او را از شكم ماهى به بيابان خشك منتقل مىسازد و بدين
ترتيب وى به شهرى كه آن را ترك كرده بود باز مىگردد تا با اطمينان و آرامش خاطر بيشتر مردم را
مجدداً به پرستش خداوند دعوت كند و خداى متعال در اين رسالت مهمّ او را موفق مىسازد، به همين دليل
خداى سبحان پيامبرش حضرت محمد(ص) را به پايدارى و استقامت در راه تبليغ رسالت الهى، و دست برنداشتن
از امت خود، فرا مىخواند:فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلا تَكُنْ كَصاحِبِ الحُوتِ إِذ نادى وَهُوَ مَكْظُومٌ * لَوْلا
أَنْ تَدارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالعَراءِ وَهُوَ مَذمُومٌ * فَاجْتَباهُ
رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصّالِحِينَ؛(1)در انجام رسالت الهى صابر و شكيبا بوده و مانند يونس كه در شكم ماهى گرفتار شد مباش. وى در حالى كه
اندوهگين بود، خداى خويش را خواند و اگر لطف و نعمت حق شامل حالش نشده بود، با حالتى ملامت آميز و
نكوهيده در بيابان افكنده مىشد.خداوند او را برگزيد و از صالحان قرارداد.
1- قلم (68) آيات 48 - 50.
