بخشش و بردبارى - همراه با پیامبران در قرآن نسخه متنی

خداى سبحان او را توصيف نمود، چون با مردم به مهربانى سخن مى‏گفت و اين ملايمت و مهربانى از عطايايى
سرچشمه گرفته بود كه خداوند به وى عنايت كرده بود، و اگر او فردى درشتخو و سنگدل و نامهربان بود،
مردم از او متنفّر گشته و از اطرافش پراكنده مى‏شدند. سراسر زندگى رسول اكرم(ص) رأفت و مهربانى بود،
چه در رفتارش با مردم و چه در رهنمودهايى كه به امت خويش داشت.

او كسى بود كه به امت خود سفارش
مى‏فرمود:

«به زمينيان مهربانى كنيد تا آن كس كه در آسمان است [خدا] به شما مهر بورزد»؛ «كسى كه با
مردم مهربانى نكند، مشمول مهر و محبت الهى نخواهد بود»؛ «مهربانى از دل شقاوتمند سلب مى‏شود».

مهربانى صفتى است كه به روشنى در انسان‏ها پديدار نمى‏شود، مگر نسبت به كسانى كه از حيث قدرت و مكنت
پايين‏تر از او باشند.

شما رفتار رسول خدا(ص) را در مورد خدمتكاران وى ملاحظه كنيد؛ يكى از ياران
حضرت مى‏گويد:

«من هرگز نديدم رسول اكرم(ص) يكى از خدمتكاران خود را كتك بزند».

مسلم، از أنس روايت مى‏كند كه وى گفت:

«ده سال خدمتگزارى رسول خدا(ص) را نمودم، آن حضرت هرگز به من
اُف نگفت و كارى را كه انجام دادم نفرمود چرا انجام دادى و چيزى را كه انجام ندادم، نفرمود چرا انجام
نداده‏اى».

از سفارشاتى كه آن حضرت نسبت به بردگان داشتند اين بود كه فرمود:

«آنها برادران شما هستند كه زير
دستتان قرار دارند. از آنچه مى‏خوريد بدانان نيز بخورانيد و از آنچه مى‏پوشيد آنها را نيز
بپوشانيد، و كارى را كه در توان آنها نيست به آنان محوّل نكنيد، و اگر محوّل كرديد به آنها كمك كنيد».

مهربانى و عطوفت پيامبر(ص) تا آنجا گسترش داشت كه به حيوانات بى‏زبان هم رسيده بود. وى به حيوانات
مهربانى مى‏كرد و سفارش مى‏فرمود كه با آنها مهربانى كنند.

از جمله سخنان آن حضرت در اين باب اين
است:

«هر مسلمانى كه درختى بكارد و يا زراعتى كشت نمايد و پرنده، يا انسان ويا حيوانات از آن
بهره‏مند شوند، صدقه به شمار مى‏آيد».

حضرت در اين سخن كسى را كه به حيوانى غذا بدهد ستوده و آن را عمل نيك دانسته است كه انسان به واسطه آن
به پيشگاه خداوند تقرب مى‏جويد.

رسول خدا(ص) درباره ثواب كسى كه به حيوان ترحم و مهربانى كند
مى‏فرمايد:

«مردى در راهى مى‏گذشت، تشنگى بر او چيره شد، چاه آبى ديد و از آن پايين رفت و آب نوشيد و
بالا آمد.

ناگهان سگى را ديد كه از شدت تشنگى زبانش بيرون آمده، مرد با خود گفت:

تشنگى، قدرت و توان
اين سگ را نيز به اندازه من سلب كرده است، از اين رو از چاه پايين رفت و كفش خود را پر از آب نمود و آن
را به دهان گرفت و بالا آمد و سگ را سيراب ساخت. خداوند او را مورد ستايش قرار داد و گناهان او را
بخشيد».

و نيز پيامبر(ص) فرمود:

«زنى در اثر زندانى كردن گربه‏اى كه به او خوراك و آب نداد و آن را رها
نساخت تا از حشرات بيابان بخورد، مورد عذاب قرار گرفت».

البته اسلام، كشتن حيوان موذى مانند سگ هار را جايز مى‏داند، ولى در كشتن آن رعايت انصاف را شرط
دانسته است و ذبح حيوان حلال گوشت را جايز و روا دانسته، ولى دستور داده در كشتن آن رعايت احسان شود.

پيامبر(ص) مى‏فرمايد:

«خداوند بر هر چيزى احسان را لازم شمرده، بنابراين اگر حيوانى را كشتيد، صحيح
بكشيد و اگر گوسفندى را ذبح نموديد، به شايستگى ذبح كنيد. وسيله ذبح را تيزكنيد تا گوسفندى را كه ذبح
مى‏كنيد به راحتى جان دهد».

اگر بيم به درازا كشيدن سخن نبود، موارد بسيارى از مهربانى رسول اكرم(ص) را در مورد ضعفا و بيچارگان
بر مى‏شمرديم.

بخشش و بردبارى

رسول خدا(ص) در سرشت خود آراسته به بردبارى و عفو و گذشت بود، با اين‏كه قدرت برانتقام داشت، و بدين
ترتيب دستور الهى را امتثال كرد كه فرمود:

«خُذِ العَفْوَ وَأْمُرْ بِالعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ
الجاهِلِينَ».