قطع راه بازرگانى
رسم قريش براين بود كه محصولات كشاورزى و صنايع دستى خود را با شاميان مبادله مىكردند و دسترسى بهشام جز از راه مدينه ميسّر نبود.يكى از نخستين راههايى كه پيامبر براى جلوگيرى از نفوذ كفّار چارهانديشى كرد، بستن راه تجارت
برون مرزى آنها و مصادره اموالشان بود و اين عمل سبب ضعف قدرت مالى آنها مىشد كه در صحنههاى ديگر
مىتوانست باعث شكست آنها گردد در اين راستا تهاجماتى صورت گرفت و چون شخص پيامبر(ص) فرماندهى آنها
را برعهده داشت «غزوه»(3) ناميده شدند.و اگر فرماندهى به عهده شخص ديگرى غير از پيامبر بود به آن
«سريه»(4) مىگفتند. اين تهاجمات اغلب، پيروزىهاى چشمگير نظامى نداشته و كشته نيز مىداد، ولى
نتايج سياسى و معنوى بسيار ارزنده و فوقالعاده مؤثرى داشته است. ما در اين مبحث كوتاه، به بيان
برخى از غزواتى كه مبارزه رسولاكرم و مؤمنين در اين جنگها، برجستهترين شكل فداكارى و ايثار را
به منصّه ظهور گذاشت مىپردازيم؛ فداكاريى كه بر ايمان قوى به خدا و عشق و علاقه به بذل جان در راه
گسترش اسلام و خرسندى خداوند، استوار بوده است.خداوند مؤمنين را چنين توصيف مىكند:مِنَ المُؤْمِنِينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى
نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَما بَدَّلُوا تَبْدِيلاً؛(5)مردانى از مؤمنين هستند كه بر سر پيمانى كه با خدا بستند صادقانه ايستادند. مدت برخى از آنها به سر
آمده و بعضى در انتظارند و عهد و پيمان خويش را هيچگونه تغيير و تبديلى ندادند.
1- بقره (2) آيات 190 - 191.2- نساء (4) آيه 75.3- تعداد غزوههايى كه رسول خدا(ص) شخصاً فرماندهى آنها را به عهده داشت 25 و تعداد سرايا 47 سريّه بود و
در 9 غزوه پيامبر، خود در آنها جنگيد كه عبارت بودند از: بدر، اُحد، مصطلق، خندق، قريظه، خيبر، فتح
مكه، حنين و طائف.4- تعداد غزوات رسول خدا(ص) به اختلاف نقل مورخان 26 - 27 و تعداد سريّهها بين 36 تا 82 سريه وارد شده -
اختلاف در ذكر تعداد غزوات از آن جهت است كه عدهاى غزوه خبير و وادى القرى را يكى دانسته و گروهى
ديگر اين دو غزوه را جداگانه ذكركردهاند. طبقات ابن سعد، ج2، ص5؛ مروج الذهب، ج2، ص288؛ البدء و
التاريخ، ج4، ص180. «ج».5- احزاب (33) آيه 23.