صمت و بركات آن - مبانی نظری تزکیه جلد 1

كرديم. غير از اينها تبعات و مضرات زياد در اين باب هست كه از اشارات آيات و روايات و أدعيه مأثوره استفاده مى‏شود وليكن بلحاظ اينكه شرح آنها به طول مى‏انجامد، از ذكر آنها صرف نظر مى‏كنيم.

ناگفته نماند كه كلام ما، در تبعات و هلكات تكلم مباح وليكن بى فايده و يا زيادتر از حد ضرورت است، نه در تبعات و مهالك تكلم حرام، و تكلم به چيزى كه شرعاً حرمت دارد، مانند دروغ، تهمت، بهتان، غيبت، طعنه، شماتت، استهزاء، دشنام، و نظاير اينها از محرماتى كه مربوط به تكلم، و به تعبيرى، مربوط به شرور زبان است.

تكلم حرام و انواع مختلف آن، باب جداگانه‏اى است و داخل در حرامها يا افعال حرام است كه ضرورت توبه از آنها را قبلا در يك بيان كلى بدون پرداختن به جزئيات، ذكر كرديم.

تذكر اين نكته هم لازم است كه معنى تكلم، مباح، اين نيست كه هر اندازه انسان سخن بگويد و تكلم كند، هيچ محذورى براى او نداشته باشد، بلكه، معنى مباح اين است كه در حد ضرورت و به مقدار لازم، مباح و مجاز است و بيش از آن، اگر چه حرام نيست وليكن براى انسان به جاى خود تبعات وهلكاتى در سير عبودى و گرفتاريها و سخنيهايى در آخرت پيش مى‏آورد. دليل اين مطلب هم بيانات وارده از حضرات معصومين در ذم تكلم بى فايده و تكلم زياد از حد لازم است كه به دو مورد اشاره نموديم و موارد ديگر را بلحاظ مراعات اختصار ذكر نكرديم و طالبين مى‏توانند به منابع مربوط و به كتب علماى اخلاق مراجعه كنند و در بيانات وارده در اين باب به دقت بپردازند.

صمت و بركات آن

حال ببينيم صمت و اجتناب از تكلم بى فايده و تكلم زياد از حد، چه آثار و بركاتى دارد؟ در باب صمت، و در خصوص آثار و بركات آن، روايات و بيانات زيادى از حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين وارد شده كه بعضى از آنها را ذكر مى‏كنيم.

1- صمت، موجب نجات سالك از مهالك و خطرات است .

رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: «من صمت نجا» (جامع السعادات، ج 2، ص 239) يعنى «هر كس صمت اختيار كند، نجات مى‏يابد».