تذكّر - مبانی نظری تزکیه جلد 1

يعنى «خدايا، به تدبير خودت مرا، از تدبير خودم غنى بدار، و به اختيار خودت، از اختيار خودم...».

(حافظ)

تذكّر

براساس توضيحى كه گذشت، شرح تفصيلى مجاهدت، يعنى كيفيت مجاهدت در مراتب مختلف را تحت عنوان «مراقبه» و كيفيت آن در مراتب مختلف، ذكر خواهيم كرد.

از اين رو، در قسمتهاى بعدى گفتار خود آنچه به لفظ «مراقبه» از آن تعبير خواهيم آورد، و به شرح آن در مراتب مختلف خواهيم پرداخت، در حقيقت، به كيفيت مجاهدت در مراتب مختلف آن ناظر است، نه به «مراقبه» به معنى محدود آن كه در نوشته‏ها و گفته‏هاى بعضى از علماى سلوك به آن به عنوان گوشه‏اى از مجاهدت، اشاره مى‏شود. مراقبه به معنى محدود آن، جزئى از مراقبه به معنى وسيع آن است كه منظور ماست و همه انواع مجاهدت را در همه ابعاد آن، و در همه درجات و مراتب آن شامل مى‏شود. (دقت كنيد).

بخش دوم: مرتبه اوّل مراقبه

مرتبه اوّل مراقبه

در مرتبه اول مراقبه ده امر است كه بايد بر آنها مداومت، و جانب حضرت معبود را در خصوص آنها مراقبت كند.

امر اوّل

امر اول، عمل به واجبات، و ترك معاصى و محرمات است. قال الله تبارك و تعالى:

«... انما يتقبل الله من المتقين» . [1] سالك بايد در انجام دادن واجبات و ترك معاصى و محرمات هيچ‏گونه سستى و مسامحه نداشته باشد، و جانب حضرت معبود را در اين دو مورد كاملا مراقبت كند.

او بايد اولا تحصيل علم به واجب و حرام كند، و واجبها و حرامها را به خوبى ياد بگيرد، و احكام و دستورات الهى را در اين زمينه به اجتهاد اگر اهل آن باشد، يا به تقليد از مجتهد، به نحوى كه درجاى خود مقرر است، به دست بياورد.

اصل واجبات، كيفيت انجام گرفتن صحيح آنها، مقدمات و شرايط و اركان آنها، و همه مسائل مربوط به آنها را ياد بگيرد، و نيز، احكام معاملات، و شرايط صحت، و موارد بطلان آنها را بدانند. و همچنين، اصل محرمات و احكام و مسائل

[1]. سوره مائده، آيه‏7.