با توضيحى كه گذشته، معلوم شد كه مقصود ما از عنوان «توبه از رذايل اوصاف و اخلاق» در اين مقام كه مرحله اول توبه را توضيح مىدهيم و در اول سلوك مطرح است، توبه ازرذايل به معنى وسيع آن كه همه رذايل در همه منازل را شامل مىشود و اكتساب همه فضايل در همه منازل را در بر دارد و همه مسائل را فرا مىگيرد،نيست؛ بلكه، مقصود ما از اين عنوان، توبه ازرذايل بخصوصى است كه در مرحله اول توبه مطرح مىباشد.آنجا كه سالك به مقام توبه آمده و در مرحله اول از افعال حرام توبه مىكند، چه ترك و يا تضييع واجب باشد و چه ارتكاب محرمات و منهيات، لازم است از يك سلسله رذايل اوصاف و اخلاق كه مهلكات عظيمه هستند نيز توبه كند. و ما در اين قسمت از گفتار خود به توبه از اين بخش از رذايل اشاره مىكنيم و توبه از آنها رايك به يك و با اجمال توضيح مىدهيم.جهت با اجمال پيش آمدن ما در اين باب هم اين است كه مشروح اين مسئله در كتب اهل فن آمده است و احتياج به شرط و بسط نيست و پرداختن اجمالى ما به اين مسئله هم علاوه بر اهميت آن در مقام توبه در اول سلوك، بلحاظ تذكر دادن نكات و رموزى است كه از اشارات آيات و روايات استفاده مىشود و در نوشتههاى اهل فن تا آنجا كه اطلاع داريم به آنها اشارهاى نشده و يا خيلى سربسته ذكر شده است، در حالى كه دانستن آنها به نظر ما براى سالكين الى الله ضرورت دارد و شناخت آنها موجب بصيرت در طريق است.در ضمن، چون ما به خيلى از موضوعات در اين باب بلحاظ اينكه در كتاب اهل فن آمده است اشارهاى نمىكنيم و به جزئيات نمىپردازيم، و از طرفى براى سالكان طريق لازم است از جزئيات اين مسئله و از موضوعاتى كه در كتب مذكور با استفاده از آيات و روايات آمده با خبر باشند، اين توصيه رامى كنيم كه لزوماً نوشتههاى آنان را در اين زمينه كه گفتنيهاى زيادى را گفتهاند با دقت و حوصله مطالعه كند، تا با مطالعه جزئيات و با اطلاع از آنها، در مقام توبه از رذايل به نحوى كه لازم است به مجاهدت پرداخته و احياناً چوب بىاطلاعى خود را نخورند.مخصوصاًتأكيد مىنمائيم در اين زمينه به كتاب جامع السعادات مرحوم نراقى، و به كتاب محجة البيضاء مرحوم فيض كاشانى مراجعه كنند و به مطالعه دقيق مباحث اين باب بپردازند.و بالاتر از همه اينها، سالكان را به تدبر در آيات قرآن واشارات آنها در اين باب، و به تعمق در روايات و نكات آنها در همين باب، توصيه مىكنيم. و چه بهتر روايات اصول كافى در خصوص رذايل و فضايل را بخوبى مورد دقت و تأمل قرار دهند.
توبه از حب دنيا
اولين رذيلهاى كه منشأ رذايل ديگر بوده و بايد ام الرذائل ناميد، حب دنياست كه سالك در همان قدم اول، يعنى در مقام توبه از افعال حرام، بايد از آن نيز توبه را آغاز كند.در خصوص اين رذيله سخنى بالاتر ازسخن قرآن نيست. اگر در كل قرآن كريم به تدبر بپردازيم و با تأمل پيش بياييم، خواهيم ديد مجموع آيات قرآنى در مقامى كه مىخواهد انسان را به طريق عبوديت دعوت نموده و آنها را در صراط الى الله به حركت آورده و بسوى حضرت مقصود متوجه كند، به بيان روشنتر، در مقامى كه مىخواهد انسان را در طريق سلوك الى الله پيش ببرد؛ بازبانهاى مختلف و متنوعى مىخواهد آنان را از حب دنيا پاك كند و انصراف و انقطاع از آنرا در باطن آنان به وجود آورد و به جاى آن، حب حق و حب لقاى حق، و به عبارتى، حب موطن اصلى را در آنان ايجاد كند، تا با پاك شدن از حب دنيا، و با انجذاب بسوى حق و لقاى او و بسوى موطن اصلى، سلوك عبودى را شروع نموده و طريق نيل به حق و نيل به موطن حقيقى خود را در پيش گيرند.اين خود بهترين دليل بر اين حقيقت است كه اولين رذيله مانع در سلوك الى الله، همان حب دنياست و هر رذيلهاى ديگر از آن نشأت مىگيرد و به آن بر مىگردد.مىشود گفت، كه از مجموع آيات قرآن كريم چنين بر مىآيد كه كنار زدن حب دنيا، جزئى از طريق عبوديت
لطفا منتظر باشید ...
