6- گناه ترك فكر، و توبه و استغفار - مبانی نظری تزکیه جلد 1

با آن كس كه چنين نيست يكسان است؟! بگو اى پيامبر، آنان كه مى‏دانند با مردم جاهل يكسانند؟! فقط عاقلان متذكر اين حقيقت مى‏باشند كه عالم و جاهل با هم مساوى نيستند».

اشارت آيه مى‏گويد، صاحبان علم درخلوت شب به بندگى حضرت معبود قيام مى‏كنند، و راه فقر و فنا را در پيش مى‏گيرند، و سجده‏هاى طولانى دارند، و جاهلان به خواب خوش مى‏روند و يا ساعات شب را با غفلت و هوا، و عصيان و طغيان سپرى مى‏كنند. و مى‏گويد، نزد عاقلان پيداست آن كه مى‏داند با آن كه نمى‏داند، يكى نيست.

(حافظ)

دقت بيشتر در آيه شريفه، و در الحان و تعابير آن را به عهده صاحبدلان مى‏گذاريم. تو را نيز توصيه مى‏كنيم هر چه مى‏توانى در آيه دقت كن، و ببين چه نتيجه مى‏گيرى؟.

خلاصه كلام، اشارات قرآنى و روايى، و تصريحات در اين باب زياد است، و عمل خوبان هم بهترين شاهد بر آن.

بنابراين، تو بايد در اين مرتبه از مراقبه به سجده يا سجده‏هاى طولانى خود كه به تناسب حال ومقام به شرحى كه در جاى خود گذشت انتخاب و عمل مى‏كنى، مداومت داشته باشى. بايد از سستى و مسامحه در اين امر پرهيز كنى. اگر احياناً ترك شد، آن را براى خود در مقام بندگى جرم و خطا بدان، كه چنين هم هست، و از آن توبه و براى آن استغفار كن، و مواظبت داشته باش كه به خطاى خويش ادامه ندهى. اين، وظيفه تو، و هر سالك ديگر نسبت به وظايف خود اين مرتبه است كه هر كدام از آنها ترك شود، بايد به عنوان «گناه مرتبه» از آن توبه و براى آن استغفار به عمل آيد، و از ادامه آن سخت اجتناب گردد.

و اما نسبت به گذشته:

گذشته خويش را در اين باب نيز به نظر آور و ببين چگونه اين وظيفه عبودى را كه از سنن بندگان صادق بوده و هست، يك جا ناديده گرفته، و از آن بى خبر بوده‏اى، آن هم مدتهاى بسيار طولانى، و سالهاى متمادى؟! به نحوى كه حتى در طول ماه و سال هم يك سجده طولانى نداشته‏اى!! و با اين وصف هم خود را بنده مى‏دانسته، دعوى بندگى داشته‏اى!!.

به نظر بياور كه اولياى خدا چه مى‏كرده‏اند. سجده‏هاى طولانى حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين را پيش خود مجسم كن، تا قصورات و تقصيرات فضيحت بار خود را خوب بفهمى. آيات و روايات، نكات و اشارات، و راه و رسم سالكان واقعى را در اين باب بخوبى تأمل كن، تا به جرم و خطاى خود تا حدودى پى‏ببرى، و بدانى حال كه روى به بندگى آورده و قدم در طريق بندگان گذاشته‏اى، بايد براى اين جرم و خطاى خويش كه در گذشته داشته‏اى استغفار كنى، تا حضرت معبود آنرا از تو ناديده بگيرد، و تو را با آن مؤاخذه نفرمايد.

6- گناه ترك فكر، و توبه و استغفار

براساس امر ششم از امور نهگانه، به وظيفه خود كه «فكر» مى‏باشد عمل مى‏كنى، و به توفيق پروردگار متعال از «فكر» كه از اركان طريق وشرط راه است، بهره‏مند هستى. اهميت اين امر، يعنى «فكر» را در جاى خود شرح كرده، و انحاء آن را توضيح داديم .و تو خود نيز، در اين مرتبه از مراقبه، با پرداختن به اين امر مسلماً علاوه بر آنچه ما گفتيم، به حقايق ديگرى در اين باب پى برده، و به خوبى دانسته‏اى كه«فكر» واقعاً در سلوك الى الله نقش بسيار اساسى دارد، و براى يك سالك از امور ضرورى است، و بدون آن نمى‏شود راه به جايى برد.

براى تو روشن شده است كه ناديده گرفتن «فكر» و ترك آن، و نيز، سستى و مسامحه در آن، براى كسى كه قدم در اين راه مى‏گذارد، به هيچ وجه جايز نيست، و حرمانها و خسرانهاى زيادى در پى خواهد داشت. بالاتر از همه اينكه، با هدايتهاى ربوبى به اين حقيقت رسيده‏اى كه ترك اين امر در سفر الى الحق به جاى خود از تقصيرات و خطاهاست ،و طالب صادق راجايز نيست، و اگر سالكى اين امر را ترك كند، و آن را ناديده بگيرد، حكايت از آن خواهد داشت كه وى در طلب خويش صادق نيست، و يا اصلا طالب نيست.

چگونه مى‏شود كسى طالب باشد، و در طلب خويش صادق باشد، ولى در طريق نيل به مقصود به «فكر» نپردازد؟! و كدام طالب را سراغ داريم كه چنين باشد؟!. حتى در طلب مقاصد پست دنيوى، هر چه باشد، و به هر صورتى باشد، احتياج به «فكر» هست، و بايد براى نيل به آن، و براى زودتر و بهتر رسيدن به آن به «فكر» پرداخت. بايد فكر كرد كه از چه راهى مى‏توان وارد شد، مقدمات چگونه بايد