فرصت و وقت براى ارباب غفلت نه مفهوم است و نه مغتنم - مبانی نظری تزکیه جلد 1

در همه اينها كه بعنوان نمونه ذكر كرديم، سخن از وعيد در انحاء مختلف است و خوف از آن، و همه در تصديق و عيدالهى خلاصه مى‏شود.

ششم: از آثار يقظه، اغتنام وقت است اغتنام وقت، يا اغتنام فرصت نيز از آثار يقظه و انتباه است. ارباب سلوك و علماى فن در گفته‏ها و نوشته‏هاى خود به اين مسئله بعنوان يكى از آثار و يا اركان يقظه، با عبارات گوناگون، اشاره نموده‏اند.

صاحب منازل السائرين كه «يقظه» را در سه چيز و يا در سه ركن خلاصه كرده، همين مسأله را امر سوم. ذكر نموده است و آن را ركن سوم از اركان سه گانه يقظه دانسته است. عبارت وى در اين زمينه چنين است:

«و الثالث الانتباه لمعرفة الزيادة و النقصان فى الايام، و التنصل عن تضييعها، و النظر الى الضن بها، ليتدارك فائتها و يعمر باقيها». يعنى« امر سوم از اركان يقظه، عبارت است از توجه داشتن و شناختن زيادت و نقصان ايام، و حالت تضييع ايام را كنار گذاشتن، و بر ايام و لحظات خويش بخل ورزيدن، تا آنچه از ايام سپرى گشته جبران شود، و آنچه باقى مانده معمور گردد».

(دفتر دوم مثنوى)

فرصت و وقت براى ارباب غفلت نه مفهوم است و نه مغتنم

تبعات جهل و غفلت، و آثار بى خبرى و لوازم غوطه‏ور بودن در وادى خيال، يكى دو تا نيست. محجوبين در ميان پرده‏هاى اوهام، بحكم مستورى و محجوبى، از معنى عمر دنيوى و از مفهوم فرصتى كه به انسان داده شده، بى خبرند و اصلا براى آنان از اول روشن نگشته است كه آمدن انسان به دنيا و بودن در آن تا مدت معين، چه معنايى دارد و براى چه مى‏باشد؟! و منظور واقعى و حساب شده در اين بين چيست؟!.

و به همين لحاظ كه اصل معنى عمر دنيوى، و بعبارتى اصل معنى فرصتى كه به انسان داده شده براى آنان معلوم نگشته، ارزش آن نيز براى آنها روشن نشده است. آنها چنين فكر مى‏كنند كه آمدن انسان به عالم دنيا و بودن وى در آن براى مدت معين، يك مسئله ساده‏اى بوده و چيز مهم و اسرارآميزى نيست. همينقدر خداى متعال اراده نموده و خلق كرده و خواسته است كه انسان مدتى در اين دنيا حيات داشته و سپس بميرد و در قيامت هم دوباره زنده گردد. آنچه هست، اينكه خداى متعال دستوراتى در اين بين دارد كه بتوسط انبياء به انسان ابلاغ گرديده و بايد آنها را مراعات نمود تا در قيامت گرفتار آتش نشد.

در بيان ديگر، آنها چنين برداشت كرده‏اند كه انسان در اصل براى دنيا خلق شده و دستوراتى نيز به صورت جنبى بلحاظ حضور در آخرت به او داده شده است. پيداست كه با اين شناخت و با اين برداشت بسيار سطحى و