مغترين، فاقد حياء و أدب عبودى هستند - مبانی نظری تزکیه جلد 1

مغترين، فاقد حياء و أدب عبودى هستند

و حال به توضيح اجمالى اين مسئله مى‏پردازيم كه چگونه غرور و اغترار با حياء در مقام عبوديت منافات دارد، و چگونه مغترين فاقد حياء و أدب عبودى هستند، چه خود به اين امر توجه داشته باشند، و چه توجه نداشته باشند؟ در همان مواردى كه قبلا به عنوان نمونه ذكر كرديم،مغترين چنين هستند:

الف: دسته‏اى از آنان با اشتغال به بعضى از اوراد و أذكار، و با پرداختن به برخى ازمستحبات، مغرور گشته و به واجبها و حرامها اهميت لازم را قائل نمى‏شوند، و از طريق ترك يا تضييع بعضى واجبات، و يا ازطريق ارتكاب بعضى محرمات به مقام عصيان با پروردگار مى‏آيند، و از او حياء نمى‏كنند. و نيز، با اين رويه، چه خود توجه داشته باشند و چه توجه نداشته باشند، عبادات و طاعات خود را به حساب آورده وبه آنها اتكاء مى‏كنند و خاطر جمع مى‏شود كه قدمى در عبوديت برداشته‏اند و بر مى‏دارند و خلاصه اينكه، عبادت خود را عبادت مى‏دانند، و از جناب او حياء نمى‏كنند، و نمى‏دانند كه عبادت آنان باوضعى كه دارد، نه تنها حق عبوديت را اداء نمى‏كند، بلكه، با نقايص و عيوب بى‏شمارى كه دارد، موجب شرمندگى در محضر حق مى‏باشد.

ب: دسته ديگر كه به صورت ظاهر عبادات پرداخته و با صورت ظاهر آنها مغرور مى‏شوند و از اقبال قلبى به حضرت پروردگار غفلت نموده و به آن اهميتى نمى‏دهند؛ در اصل، با دل دادن به اين و آن، مطلوب دل و معبود خود را اين و آن قرار مى‏دهند، و از طرفى با حركات ظاهرى و بى حقيقت خويش دعوى عبوديت حق در محضر او نموده و از او حياء نمى‏كنند، و از عبادت صورى خود شرم ندارند.

(دفتر دوم مثنوى)

ج: دسته‏اى از آنان كه قدمهايى در عبادت و مجاهدت برداشته، و حجابهايى را از دل كنار زده، و از انوار ربوبى تا حدودى برخوردار گشته، و از مشاهدات و مكاشفات اوليه صوريه و معنويه بهره‏مند شده‏اند، در حالى كه هنوز چند قدمى در عبوديت برداشته‏اند و راهى بس طولانى در پيش دارند، و خداى متعال از باب عنايت ربوبى خود با اين مشاهدات و مكاشفات مى‏خواهد آنان را به بعضى از مسائل لازم در سير عبودى هدايت كند، و مى‏خواهد آنها تشويق گردند و قدمهاى جدى‏تر بردارند ومصمم‏تر شوند، و در حقيقت، حركت عبودى خود را جدى‏تر و كامل‏تر كنند،اين عنايت خاص ربوبى، و اين مشاهدات و مكاشفات ابتدائيه را نشانه خاتمه يافتن سير عبودى دانسته و خود را نايل به مقام محمود در عبوديت پنداشته، و از خداى خود حياء نمى‏كنند، و متوجه نقص خود و عيوب عبادت خود نمى‏گردند و شرمنده نمى‏شوند.

(دفتر ششم مثنوى)

د: و بالاخره دسته ديگر هم در عين پشت سر گذاشتن مجاهدات طولانى، و در عين برخوردارى از عنايات و بعضى