غفلت ارباب غفلت، از عظمت حق و از علو ساحت او - مبانی نظری تزکیه جلد 1

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

مبانی نظری تزکیه - جلد 1

محمد شجاعی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

زمين را فرش و دست خويش را بالش قرار دهد، در آن جمعى كه خوف بازگشت بسوى خدا چشمهاى آنان را شبها بيدار داشته است، و پهلوهاى آنان از خوابگاههايشان دور گشته است، و لبهايشان آهسته به ذكر و ياد پروردگارشان مشغول شده است، و بر اثر طول استغفار و توجه به گناهان و تعمق در آنها، گناهان و جرايم آنان در نظرشان بزرگ و بزرگتر و افزون و افزونتر گرديده است. آنان هستند حزب خداى متعال، و حزب خدا همانهايند كه نجات يافتگانند».

خواجه عبدالله در منازل السائرين در اين زمينه مى‏گويد: «و الثانى مطالعة الجنابة و الوقوف على الخطر فيها، و التشمر لتذاركها، و التخلص من ربقها، و طلب النجاة بتمحيصها» يعنى «و امر دوم از يقظه، مطالعه جنايت است، و وقوف بر خطر در آن، و سرعت براى چاره كردن آن، و رهانيدن خود از بند آن، و نجات جستن با دور كردن و كنار زدن آن».

سوم: از آثار يقظه، تعظيم حق است با حصول يقظه، و با بيدار شدن از غفلت، به اندازه‏اى كه پرده‏هاى جهل و غفلت از ميان برخاسته، و به تعبيرى، به اندازه‏اى كه يقظه حاصل شده، معرفت حق نيز كاملتر گشته و در نتيجه، عظمت حق هم نسبتا جلوه بيشترى در قلب سالك داشته و جانب حق و ساحت قدس او را در حد خويش بسيار بزرگ و برتر مى‏بيند.

البته منظور اين نيست كه در همان قدم اول، يعنى با حصول يقظه ابتدايى در اول سلوك، عظمت حضرت حق براى سالك مبتدى در حدى كه براى سالك در منازل عاليه سلوك مشهود و معلوم مى‏شود، شناخته شده و سالك مبتدى نيز همانند يك سالك وارسته و كامل، از تعظيم حضرت حق و از آثار و لوازم آن و از وظايفى كه به دنبال خود مى‏آورد، برخوردار مى‏باشد. منظور اينست كه با حصول يقظه ابتدايى به تناسب يقظه‏اى كه حاصل شده، سالك از تعظيم حق و از آثار و لوازم آن برخوردار مى‏گردد.

در بيان ديگر، هر چه پرده‏هاى جهل و غفلت، و اوهام و خيال، و بالاخره حجب بر طرف شود، جلال حضرت حق و عظمت او، و علو ساحت قدس او بيشتر معلوم گشته و در درجات مختلف، آثار و لوازم، و احكام و وظايفى را براى سالك پيش مى‏آورد. و اين امر در يقظه ابتدايى هم هست وليكن به تناسب آن. و اين همان تجلى مقام ربوبى با صفات جلال است كه بلحاظ تربيت سالك، و بلحاظ تأديب وى با آداب لازم و تطهير وى از آنچه بايد تطهير گردد، از قدم اول سلوك براى سالك پيش مى‏آيد و در قدمهاى بعدى و منازل مختلف سلوك نيز به تناسب آنها و درجات و مراتب به تحقق مى‏رسد.


غفلت ارباب غفلت، از عظمت حق و از علو ساحت او

اين هم يكى از تبعات هلاكت آور و خسران بار جهل و غفلت است كه ارباب غفلت به علو ساحت قدس حق و علو ساحت عز و عظمت او توجه نداشته و بلحاظ همين عدم توجه، به واديهاى خطرناك و هولناكى قدم مى‏گذارند در حالى كه نمى‏فهمند و شعور ندارد. كوچك ديدن جرم و جنايت و ناچيز شمردن گناه در مراتب مختلف آن، كه قبلا توضيح داديم ؛ طاعات و عبادات ناقص خود را طاعت ديدن و عبادت پنداشتن؛ به عمل خود تكيه كردن و اميداورار بودن؛ ادب عبوديت راندانستن و مراعات نكردن؛ خوف و خشيت نداشتن ؛ نگران و مضطرب نبودن از روز لقاء پروردگار؛ شرم نداشتن از مقام ظهور سرائر و بواطن و مقام شهادت شهود؛ غافل بودن و فراموش كردن و ترس نداشتن؛ محزون نبودن و خود را در امن ديدن ؛ و نظاير اينها، همه و همه از واديهاى بسيار خطرناك و هولناكى است كه از توجه نداشتن به علو و عظمت حق و از جهل به آن سرچشمه مى‏گيرد و ارباب غفلت در درجات مختلف به همه يا به قسمتى از آنها گرفتار مى‏باشند. مطالعه و بررسى حالات و خصوصيات و حركات غافلان بخوبى اين حقيقت را براى ما روشن مى‏سازد و احتياجى به توضيح بيشتر نيست.

اين بيان را از حضرت رسول اكرم (ص) شنيده‏ايم كه آن حضرت در مقام توضيح آيه شريفه «يا ايها الانسان ما غرك بر بك الكريم» (آيه 6 سوره انفطار) فرمود: جهله، يعنى آنچه انسان را در برابر مقام ربوبيت به غرور مى‏كشد و مغرور مى‏كند، همان جهل اوست، جهلى كه بمعنى وسيع و عميق خود همه مراتب آن و همه اوهام و خيالها و غفلتها را در بر دارد و انسان را به اشكال متنوع مغرور نموده و در واديهاى خطرناك مذكور و در

/ 490