از جمله امور مهمه در سلوك الى الله، توبه از«رياء» است.«رياء» به معنى نشان دادن اعمال عبودى به مردم به منظور نيل به منزلت در نزد آنان به جهت اغراض دنيوى است. و مىشود در تعريف «رياء »اين چنين گفت كه: رياء طلب منزلت در نزد مردم به سبب اعمال عبودى است.گرچه به يك نظر رياء از افعال حرام است ونه از رذايل اوصاف و اخلاق، و طبعاً توبه از آن، داخل در توبه از افعال حرام مىباشد كه قبلا در يك بيان كلى ضرورت آنرا در اول سلوك توضيح داديم، وليكن به نظر ديگر مىتوان گفت رياء، و به تعبيرى، رياكارى از جمله اوصاف رذيله و اخلاق ذميمه است كه در مقام عمل به صور گوناگون ظاهر ميگردد.در هر صورت، رياء در اطوار مختلف آن، چه از افعال حرام حساب بشود و چه از رذايل صفات، از اعظم مهلكات بوده و توبه از آن از همان اول امر براى سالكين يك ضرورت است.رياء از صور گوناگون، و از اطوار متنوع بر خوردار است. احصاى صور مختلف آن، بيان اطوار آن، و شرح ريزهكاريهاى اقسام آن كار آسانى نيست و به لحاظى بايد گفت با گفتن ونوشتن تمام نمىشود. ارباب سلوك و علماى اخلاق در باب «رياء» و در صور گوناگون آن، نيز، در مسائل مربوط به آن در نوشتهها و تأليفات خود با استفاده از آيات و اشارات آنها، و با استفاده از روايات و نكات آنها تحقيقات جامع و مفيدى انجام داده و بسيارى از گفتنيها را گفتهاند. براى سالكان طريق لازم است به آيات قرآنى و به روايات وارده در اين باب، و به نوشتههاى آنان در اين زمينه مراجعه كنند و دقت كافى داشته باشند.زيرا كه مسئله «رياء» مسئله بسيار خطرناك، و صور و اشكال رياء نيز بسيار زياد و متنوع است، و طبعاً اطلاع از آنها براى سالك صادق از ضروريات خواهد بود، تا با اطلاع ازآنها از بصيرت لازم در اين باب برخوردار گردد و در مقام توبه و اجتناب از«رياء»موفق باشد.ما در اينجا به لحاظ اهميت مسئله به گوشههايى از گفتنيها در اين زمينه اشاره مىكنيم.آيات قرآنى و روايات وارده در خصوص «رياء» و هلكات و خطرات آن بسيار است. در هر كدام از آيات و روايات هم اشارات و نكات زياد و هدايت كنندهاى وجوددارد، و هر كسى به سهم خود مىتواند ازآنها استفاده داشته باشد.در آيات 4 تا 6 سوره ماعون مىفرمايد: «فويل للمصلين - الذينهم عن صلاتهم ساهون - الذينهم يرائون»يعنى «پس، واى بر آن نماز گزاران، آنها كه از نماز خود بى خبر و از آن غافل و دورند، آنها كه در نماز خود رياء مىكنند».دقت در تعبيرات خاص اين آيات، و تعمق در اشارتهاى موجود در آنها را در اصل به عهده ارباب بصيرت مىگذاريم. همينقدر مىگوييم كه لحن آيات و تعابير آنها بخوبى حاكى از اين است كه نماز توأم با رياء نه تنها نماز نيست، و نه تنها چنين نمازگزارى از نماز گزاران محسوب نمىشود، بلكه، اين نماز و اين نماز گزار چنان مذموم است كه خداى متعال در اين خصوص مىفرمايد: «فويل للمصلين»يعنى «پس واى بر آن نماز گزاران»!!.نماز، اين نيست كه نماز گزار بظاهر در عبادت حق باشد، و در باطن امر غوطهور در اغيار و فانى در هواى نفس بوده و در محضر جناب او حياء نكند،و آنچنان بى شرمى كند كه براى مقاصد پست نفسانى، براى جاه و منزلت، براى اين و آن، و براى جلب نظر اين و آن نماز را وسيله خود قرار دهد.اين نمازگزاران از حقيقت نماز، و از روح آن كه عروج الى الله است به كلى غافل، به كلى بى خبر، و به كلى
لطفا منتظر باشید ...
