5- گناه ترك سجده، و توبه و استغفار - مبانی نظری تزکیه جلد 1

51 تا 54 كتاب وسائل الشيعة، طبع جديد، جلد سوم، و نيز، به جلد اول فروع كافى، باب «ما يقبل من صلاة الساهى» مراجعه كند. كجا روم، چه كنم، حال دل كه را گويم.

اگر موضوع از اين قرار باشد كه در روايات و در اشارات آيات مى‏بينيم، يعنى اگر نماز با حضور را به حساب مى‏آورند، و به سوى حضرت معبود بالا مى‏برند، و اگر نماز فاقد حضور را به سوى جناب او راه نيست، آن نمازها كه من و تو به جا آورده‏ايم، و قبل از هر كسى براى خود ما روشن است كه از چه خصوصيتى برخوردار بوده است، چه خواهد بود؟!.

مى‏دانيم نمازهاى ما در همه، يا در اكثر اوقات با پراكندگى باطن، و با سهو قلب و غفلت توأم بوده، و اقبال قلبى در بين نبوده است، و سرمستانه به معنى ناصحيح آن انجام شده، و خطاب «لا تقربوالصلاة وأنتم سكارى» ناديده گرفته شده است. گر هم احيانا حضورى بوده، در بعضى از اوقات، يعنى در بعضى از نمازها بوده است، آن هم لحظات اندكى، نه از اول نماز تا آخر آن. با اين وصف، از نوافل جبران كننده و تكميل كننده هم خبرى نبوده، و همه آنها، يا اكثر آنها هم ترك شده است!!.

حال بايد به فكر نشست و به حساب پرداخت كه وضع آن سويى ما، واسم و رسم ما در پشت پرده چيست؟ و آيا ما را در آن سو از نمازگزاران به حساب آورده‏اند، يا نه؟ و اگر از آنان حساب نكرده‏اند، و در صف معراجيان نيستيم، چه خواهد شد، و چه بايد كرد؟!.

(حافظ)

به هر حال، براى تو، كه در سلك سالكان درآمده، و از جمع غافلان خود را كنار كشيده، و در طريق نجات به مجاهدت پرداخته‏اى، به فكر نشستن و به حساب پرداختن بسيار آسان، و نتيجه‏گيرى هم بسيار ساده است، و هيچ يك امر مشكل و يا پيچيده و مبهم نيست .آيات و اشارات آنها، روايات و تصريحات آنها را مى‏شنوى، و عقل و قضاوت آن نيز همراه توست، و همه مى‏گويند، نمازهاى واجب گذشته كه به جا آورده‏اى، هر كدام به هر اندازه ازاقبال قلبى برخوردار بوده است، به سوى عوالم عاليه راه يافته است، و بقيه نه، آن هم در صورت وجود شرايط ديگر.

حال كه چنين است، همه نمازهاى واجب را كه در گذشته انجام داده‏اى به نظر بياور، و ببين حالت تو در آن نمازها چه بوده، و چگونه آنها را به جا آورده‏اى؟.

اگر ديدى در اكثر اوقات، و در اكثر نمازها، و يا درهمه اوقات، و در همه نمازها در حال پراكندگى و تشتت باطنى بوده‏اى، و اقبال قلبى به نماز، و به خداى متعال در نماز نداشته‏اى، و اگر هم حضور و اقبالى وجود داشته است، بسيار جزئى بوده است، و ديدى با اين وصف در انجام دادن نوافل هم كوتاهى كرده‏اى، و اگر بهره‏اى از نوافل هم داشته‏اى، بسيار كم بوده و در اكثر اوقات آنها را ترك كرده‏اى، قبل از اينكه فرصت را از دست داده باشى، با طلب توفيق از پروردگار متعال به قضاى نوافل بپرداز، و از خدا بخواه كه نقايص فرايض گذشته را با نوافلى كه قضا مى‏كنى جبران كند.

سرى از اسرار براى اهل آن:

در اين مقام به سرى از اسرار عبوديت اشاره مى‏كنيم كه گفتن آن را براى سالكان لازم مى‏بينيم، اگر چه براى هر كسى قابل فهم و هضم نباشد.

(دفتر سوم مثنوى)

و آن اينكه، وقتى نمازى از نمازهاى واجب را با پراكندگى و سهو قلب انجام دادى، در حقيقت، در موقفى از مواقف بندگى جاى تو خالى است، و در آن موقف، حضور ندارى. و به عبارت ديگر، حضرت معبود در آن موقف تو را نمى‏يابد، و در آن تو را نمى‏بيند،مگر اينكه جبران كنى.(دقت شود).

5- گناه ترك سجده، و توبه و استغفار

براساس امر پنجم از امور و وظايف اين مرتبه از مراقبه، به وظيفه خود درباب سجده طولانى، در حدى كه توفيق دارى عمل مى‏كنى. به تناسب حال و مقام، به نحوى كه د رجاى خود، يعنى به هنگام بيان امر پنجم