بخيل . (وما هو على الغيب بضنين) ; پيغمبر در مورد اخبار غيبيه بخيل نيست وهر چه از خداوند به وى برسدبى كم وكاست به مردم مى رساند . (تكوير:24)اميرالمؤمنين (ع) : «من ضنّ بعرضه فليدع المراء» : هر كه به آبروى خويش بخيل بود بايستى جدال ونزاع رارها كند . (نهج: حكمت362)
ضَواحِك
جِ ضاحكة . چهار دندان كه از پس نيش بود . دندانهائى كه وقت خنديدن ظاهر شوند .
ضَوارب
جِ ضارب . عروق ضوارب : شرائين .
ضَوء
روشنائى . پرتو . ج: اضواء . مرحوم شيخ مقداد در شرح نهج البلاغه گفته كه ضوء آن روشنائى است كه در وجودخود شىء باشد واز چيز ديگرى اكتساب ننموده باشد مانند آتش وخورشيد بخلاف نور كه آن روشنائى مكتسب ازچيز ديگر است همچون ماه كه از خورشيد نور ميگيرد لذا در قرآن آمده (جعل الشمس ضياء والقمر نورا) .(بحار:90/106)
ضَوضاء
بانگ كردن .
ضَهى
بى پستان وبى شير بودن زن .
ضَهِىّ
شبيه .
ضِياء
روشنائى . (من اله غير الله يأتيكم بضياء افلا تسمعون) . (قصص:71)
ضياء الدين
شيخ على ملقّب به ضياء الدين فرزند آخوند محمد كبير ، اراكى ، مشهور به «آقا ضياء عراقى» (1278 ـ 1361 هـ.ق 1861 ـ 1942 م.) فقيه بزرگ امامى ، در سلطان آباد اراك زاده شد . مقدمات علوم را در زادگاهش ، نزد پدر وچندتن ديگر از فضلاى آن ديار فرا گرفت . در طلب دانش ابتدا به اصفهان وسرانجام به نجف رفت ودر مجلس درسآقا سيد محمد فشاركى حاضر شد . پس از وى نزد حاج ميرزا حسين خليلى ، آخوند ملامحمد كاظم خراسانى ، سيدمحمد كاظم يزدى وشيخ الشريعه اصفهانى درس خواند . آقا ضياء از آغاز تحصيل به هوشمندى ونبوغ شناخته شدوبه زودى به وسعت اطلاعات وعمق نظريات نيز شهرت يافت وبدين جهات مورد احترام استادان خود گشت . وى ازشاگردان فاضل آخوند ملامحمد كاظم شناخته مى شد ودر ميان مدرسان «سطح» در دوران خويش مقامى والا داشت. پس از وفات آخوند (1329 ق/1911 م) حوزه درس خارج تشكيل داد وبه ويژه به عنوان استاد مسلم اصول واز مجدّداناين علم به شمار آمد . بسيارى از شاگردان آخوند در مجلس درس وى حضور مى يافتند . آقا ضياء در هميندوران مرجعيّت يافت .وى به سعه صدر معروف بود ومجلس درس او نه فقط به علت گستردگى وعمق دانش بلكه به سبب امكان بحث واظهارنظر آزاد در آن ، شهرت بسيار داشت به ويژه از آن رو كه مدرّسان بزرگ معاصر وى كمتر مجال بحث ومناقشهبه شاگردان خويش مى دادند . آقا ضياء متجاوز از 30 سال مجلس درس پرجمعيتى را با گشاده رويى اداره كردومحبوبيت بسيار به دست آورد . صدها نفر از طلاّب فاضل در محضر وى دانش آموختند وبه درجه اجتهادرسيدند . شاگردان مشهور وى عبارتند از : سيد محمدتقى خوانسارى ، سيد عبدالهادى شيرازى ، آقاميرزا حسنبجنوردى ، سيدابوالقاسم خويى ، سيد على كاشانى يثربى ، سيد محسن حكيم ، شيخ عبدالنبى عراقى ، شيخمحمد تقى آملى ، شيخ محمد تقى بروجردى ، شيخ على محمد بروجردى ، ميرزا هاشم آملى ، سيد يحيى يزدى . عده