ديه قتل - معارف و معاریف نسخه متنی

است مرا نيز از رفتن به نزد او مانع است . وآن بى نيازى است» .

وى روز روشن با جراغ در كوچه ها دنبال انسان (انسانى كه معرف فضايل بشرى باشد) مى گشت واين برجسته ترين معرف نظر تحقير آميز او به مردم روزگار وى بود .

دُيون

جِ دَين ، وام ها .

دِيةَ

(اصل آن وَدى ، وتاء عوض واو محذوف ، مانند عدة) خون بها ، ودى القاتل القتيل: قاتل خونبهاى مقتول را به ولىّ او داد .

در اصطلاح فقه ، عبارت از مالى است كه در مقابل جرح وقتل ونقص عضو بايد جانى به مجنى عليه يا ورثه او دهد . و در اسلام در موارد مختلف ديه واجب است ودر مواردى قصاص يا ديه هر يك روا باشد بسته به نظر ولى دم است .

در قتل عمد صاحب دم مخير است بين ديه يا قصاص يا عفو . وديه زن نصف است در تمام مواردى كه معين يا مخير است .

ديه قتل

ديه قتل عمد (كه قاتل به قصد كشتن كارى با كسى كند كه كشته شود) يكى از شش چيز است كه قاتل هر يك را كه بپردازد مى تواند وآنها عبارتند از: صد شتر پنج ساله كه در سال ششم داخل شده باشند يا دويست گاو يا دويست جفت پارچه كه يكى را بتوان لُنگ كرد وديگرى را به دوش انداخت وبايد از بُردهاى بافت يمن باشد يا هزار گوسفند يا هزار دينار (طلاى سكّه دار) يا ده هزار درهم (نقره سكّه دار) وبايد خود قاتل در ظرف مدت يك سال بپردازد .

وديه قتل شبه عمد (كه قاتل با قصد ، كارى را با مقتول كرده باشد ولى نه به قصد كشتن چنانكه كسى به نيّت ادب كردن كسى را بزند و او بميرد) همان شش چيز است با اين تفاوت كه اگر قاتل شتر را انتخاب كند در سنّ شترها پنج سال شرط نيست (كه در كتب فقهيه ذكر شده) وديگر اينكه مى تواند خونبها را ظرف دو سال بپردازد وبايد خود قاتل بپردازد .

وديه قتل خطا (كه اصلا قصد مقتول را نكرده چنانكه سنگى را به سمتى بپراند واتفاقا به سر كسى بخورد وكشته شود) همان شش چيز است با اين تفاوت كه در سنّ شترها (اگر عاقله شتر را انتخاب كند) تخفيف بيشترى داده شده وديگر اينكه مى تواند خونبها را ظرف سه سال بپردازد وديگر اينكه در اين قتل (خطاى محض) ديه را بايد عاقله (يعنى خويشان پدرى از قبيل: عمو وبرادر وفرزندان آنها) بپردازند . (لمعه دمشقيه)

ديه اعضاء بدن

در ستردن تمام موى سر كسى چنانكه نرويد ديه كامل (كه در ديه قتل بيان شد) بايد پرداخت وهمچنين ستردن موى ريش واگر موى زن سترده شود ـ كه باز برويد ـ جانى بايد مهر زنى مانند او را به وى بپردازد.

ودر ستردن موى دو ابرو پانصد دينار واگر قسمتى از آن را بسترد به همان نسبت .

واگر موى مژه سترده شود به قولى ديه كامل بايد پرداخت وبه قولى تفاوت قيمت با مژه و بى مژه را (كه آزاد را برده فرض كنيم) .

اگر كسى دو چشم كسى را از بين ببرد بايد ديه كامل به وى بپردازد واگر يكى را از بين برد نصف ديه را وچهار پلك چشم ديه كامل دارد وهر يك ربع ديه وچشم يك چشم را از بين بردن ديه كامل دارد ، از بين بردن دو گوش كسى ديه كامل ويكى را نصف ديه .

از بين بردن بينى ديه كامل دارد اگر از بيخ بريده شود يا نرمه آن بريده شود واگر كمتر باشد به همين