معارف و معاریف نسخه متنی

لايحه مزبور راجع به يكى از وزرا مسئول باشد مجلس بايد به وزير مسئول اطلاع داده كه اگر بشود شخصاً و الا معاون او به مجلس حاضر شده مذاكرات در حضور وزير يا معاون او بشود. سواد لايحه و منضمات آن را بايد قبل از وقت از ده روز الى يك ماه به استثناى مطالب فورى از براى وزير مسئول فرستاده باشند همچنان روز مذاكره بايد قبل از وقت معلوم باشد پس از مداقه مطلب با حضور وزير مسئول در صورت تصويب مجلس به اكثريت آراء رسماً لايحه نگاشته به وزير مسئول داده خواهد شد كه اقدامات مقتضيه را معمول دارد.

اصل چهل و يكم: هرگاه وزير مسئول در مطلب معنون از طرف مجلس به مصلحتى همراه نشد بايد معاذير خود را توجيه و مجلس را متقاعد كند.

اصل چهل و دوم: در هر امرى كه مجلس شوراى ملى از وزير مسئولى توضيح بخواهد آن وزير ناگزير از جواب است و اين جواب نبايد بدون عذر موجه و بيرون از اندازه اقتضاء به عهده تأخير بيفتد مگر مطالب محرمانه كه مستور بودن آن در مدت معينى صلاح دولت و ملت باشد ولى بعد از انقضاء مدت معين وزير مسئول مكلف است كه همان مطلب را در مجلس ابراز نمايد.

اصل چهل و سوم:مجلس ديگرى به عنوان سنا مركب از شصت نفر اعضاء تشكيل مى يابد كه اجلاسات آن بعد از تشكيل مقارن اجلاسات مجلس شوراى ملى خواهد بود.

اصل چهل و چهارم: نظامنامه هاى مجلس سنا بايد به تصويب مجلس شوراى ملى برسد.

اصل چهل و پنجم: اعضاى اين مجلس از اشخاص خبير و بصير و متدين و محترم مملكت منتخب مى شوند. سى نفر از طرف قرين الشرف اعلى حضرت همايونى استقرار مى يابند پانزده نفر از اهالى طهران و پانزده نفر از اهالى ولايات و سى نفر از طرف ملت پانزده نفر به انتخاب اهالى طهران پانزده نفر به انتخاب اهالى ولايات.

اصل چهل و ششم: پس از انعقاد سنا تمام امور بايد به تصويب هر دو مجلس باشد اگر آن امور در سنا يا از طرف هيأت وزراء عنوان شده باشد بايد در مجلس سنا تنقيح و تصحيح شده به اكثريت آراء قبول و بعد به تصويب مجلس شوراى ملى برسد ولى امورى كه در مجلس شوراى ملى عنوان مى شود برعكس از اين مجلس به مجلس سنا خواهد رفت مگر امور ماليه كه مخصوص به مجلس شوراى ملى خواهد بود و قرارداد مجلس در امور مذاكره به اطلاع مجلس سنا خواهد رسيد كه مجلس مزبور ملاحظات خود را به مجلس ملى اظهار نمايد وليكن مجلس ملى مختار است ملاحظات مجلس سنا را بعد از مداقه لازمه قبول يا رد نمايد.

اصل چهل و هفتم: مادام كه مجلس سنا منعقد نشده فقط امور بعد از تصويب مجلس شوراى ملى به صحه همايونى موشح و به موقع اجرا گذارده خواهد شد.

اصل چهل و هشتم: هرگاه مطلبى كه از طرف وزيرى پس از تنقيح و تصحيح در مجلس سنا به مجلس شوراىملى رجوع مى شود قبول نيافت در صورت اهميت مجلس ثالثى مركب از اعضاى مجلس سنا و مجلس شوراى ملى به حكم انتخاب اعضاى دو مجلس و بالسويه تشكيل يافته در ماده متنازع فيها رسيدگى مى كنند نتيجه رأى اين مجلس را در مجلس شوراى ملى قرائت مى كنند اگر موافقت دست داد فبها و الا شرح مطلب را به عرض حضور ملوكانه ميرسانند هرگاه رأى مجلس شوراى ملى را تصديق فرمودند مجرى مى شود اگر تصديق نفرمودند امر به تجديد مذاكره و مداقه خواهند فرمود و اگر باز اتفاق آراء حاصل نشد مجلس سنا با اكثريت دو ثلث آراء انفصال مجلس شوراى ملى را تصويب نمودند و هيأت وزراء هم جداگانه انفصال مجلس شوراى ملى را تصويب نمودند فرمان همايونى به انفصال مجلس شوراى ملى صادر مى شود و اعلى حضرت همايونى در همان فرمان حكم به تجديد انتخاب مى فرمايند و مردم حق خواهند داشت منتخبين سابق را مجدداً انتخاب كنند.

اصل چهل و نهم: منتخبين جديد طهران بايد به فاصله يك ماه و منتخبين ولايات به فاصله سه ماه حاضر شوند و چون منتخبين دارالخلافه حاضر شدند مجلس افتتاح و مشغول كار خواهند شد ليكن در ماده متنازع فيها گفتگو نمى كنند تا منتخبين ولايات برسند هرگاه مجلس جديد پس از حضور تمام اعضاء به اكثريت تام همان رأى سابق را امضاء كرد ذات مقدس همايونى آن رأى مجلس شوراى ملى را تصويب فرموده امر به اجرا مى فرمايند.

اصل پنجاهم: (بعد نسخ شده) در هر دوره انتخابيه كه عبارت از دو سال است يك نوبت امر به تجديد منتخبين