معارف و معاریف نسخه متنی

را كه در قبرند (مردگان) برمى انگيزاند. (حج: 7) اميرالمؤمنين (ع): «الاحتمال قبر العيوب»: تحمل نمودن قبر عيبها است (نهج: حكمت 5). «ضع فخرك واحطط كبرك و اذكر قبرك»: تفاخرت را به كنار نه، وتكبرت را فرو ريز و گورت را به ياد آر. (نهج: حكمت 398) در نامه اميرالمؤمنين (ع) به محمد بن ابى بكر چنين آمده: اى بندگان خدا پس از مرگ براى كسى كه آمرزيده نشده باشد سخت تر از مرگ مى باشد، قبر است از تنگى و فشار و سختى و غربت در آن برحذر باشيد كه قبر هر روز ندا مى كند: منم خانه غربت، منم خانه وحشت، منم خانه كرم، وقبر يا باغى است از باغهاى بهشت يا گودالى است از گودالهاى دوزخ; چون بنده مؤمن به خاك سپرده شود زمين به وى گويد: خوش آمدى كه دوست مى داشتم بر من گام نهى اكنون كه به آغوش من درآمده اى خواهى ديد از تو چگونه پذيرائى كنم؟ پس قبر او تا چشم كار كند گشاده گردد، اما كافر چون دفن شود زمين به وى گويد: خوش نيامدى كه از راه رفتن تو بر پشت خود ناخشنود بودم اكنون كه به آغوش من درآمدى خواهى ديد با تو چه كنم، پس چنان فشارى به وى دهد كه دنده هايش به هم درآيد. (سفينة البحار) پيغمبر اكرم (ص) فرمود: ساعتى بر مرده سخت تر از شب اول قبرش نباشد پس مردگانتان را به دادن صدقه رحم كنيد و اگر نتوانستيد دو ركعت نماز بخوانيد كه در ركعت اول پس از حمد دو بار قل هوالله احد و در ركعت دوم پس از حمد ده بار الهكم التكاثر بخوانيد وپس از سلام بگوئيد: «اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابهما الى قبر فلان بن فلان». از اميرالمؤمنين (ع) نقل است كه فرمود: پيغمبر (ص) مرا به مدينه (وبه نقلى يمن) فرستاد و فرمود: در آنجا هر عكسى را كه ديدى محو كن و هر قبرى را (كه بنائى بر آن بود) هموار ساز و سگها را بكش.

امام صادق (ع) فرمود: قبر بايد چهار گوش باشد. و فرمود: بر قبور ساختمان بنا مكنيد. در حديث آمده كه روزى اميرالمؤمنين (ع) جنازه اى را ديد كه به دو پارچه سرخ و زرد آراسته بودند دستور داد آنها را از جنازه كندند و فرمود: نخستين عدالتى كه در قيامت برقرار گردد درباره قبور است كه نبايد قبر توانگر را بر قبر درويش امتيازى بود. از اميرالمؤمنين (ع) آمده كه ارتفاع قبر پيغمبر (ص) يك وجب وچهار انگشت بود و بر آن آب پاشيده شد. سپس فرمود: سنت است كه آب بر قبر پاشيده شود.

در حديث رسول (ص) از نماز خواندن بر قبر و نشستن بر آن و ساختمان كردن بر آن نهى شده. (بحار: 64 و 10 و 76 و 22 و 81 و 91) در كتاب نهايه علامه حلى آمده كه پيغمبر (ص) نهى نمود از اين كه قبر گچ كارى شود يا بنائى بر آن ساخته شود يا چيزى بر آن نوشته شود كه اين امور از زينتهاى دنيا است و مرده را بدان نيازى نباشد. (سفينه) حفص گويد: امام موسى بن جعفر (ع) را ديدم كه كنار قبرى چنين مى فرمود: چيزى (عمرى) كه پايانش اين باشد سزاوار است كه ابتداى آن خود را به دنيا نيالود و چيزى كه آغازش اين باشد بايد از انجامش بيمناك بود.

(بحار: 73/103) از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه: «من جدّد قبرا او مثّل مثالا فقد خرج من الاسلام» مرحوم شيخ صدوق رضوان الله عليه در ذيل اين حديث مى گويد: بزرگان ما در معنى اين حديث اختلاف دارند، از استاد ما محمد بن حسن بن احمد بن وليد نقل شده كه گفته: جايز نيست نوسازى و نيز اندود همه قبر پس از آن كه روزگارى بر آن گذشته باشد، آرى مى توان قبر را مرمت جزئى نمود بى آن كه آن را تجديد كنند. از سعد بن عبدالله نقل شده كه وى اين كلمه را به حاء بى نقطه يعنى حدّد مى خوانده و مى گفته مراد اين است كه قبر محدّد يعنى به شكل كوهان شتر ساخته نشود. و از احمد بن ابى عبدالله برقى نقل شده كه وى «جدّث» مى خوانده كه ما معنى آن را در رابطه با قبر نفهميديم. و اما به نظر من «جدّد» با جيم معجمه و به معنى نبش قبر است، زيرا قبر چون نبش شود به تجديد نيازمند گردد، و از اينجا مى توان «جدث» را نيز توجيه نمود، چه اين كه قبر منبوش به صورت كهنه قبرى خواهد شد. و به نظر من اين حديث تحمل هر سه احتمال را دارد، پس هر كسى كه در هر يك از اين سه معنى: تجديد، يا تحديد، يا تجديث مخالفت كند و يكى از اين سه را حلال و جايز بداند از اسلام بيرون رفته است (من لا يحضر:1/120) از امام صادق (ع) روايت شده كه جز خاك قبر هر چيزى كه بر قبر نهاده شود بر مرده سنگينى مى كند. (مصدر فوق)