مشير پادشاه. والاترين منصب در بارگاه سلطان. آن كه در عرف كنونى وزير خوانند. اين اصطلاح در قرون سالفه از جمله دوران صدر اسلام رائج و متداول بوده، از اين جهت كه مشير سلطان، بر مكاتيب و دواوين و دفاتر گفته مى شده: للكاتب على الملك ثلاث: رفع الحجاب عنه، و اتّهام الوشاة عليه، و افشاء السرّ اليه.صاحب السلطان نصفه، و كاتبه كلّه.لا تخف صولة الامير مع رضا الكاتب، ولا تثقنّ برضا الامير مع سخط الكاتب.در نامه اميرالمؤمنين (ع) به حاكم مصر آمده است:«ثم انظر فى حال كتّابك، فولّ على امورك خيرهم، و اخصص رسائلك التى تدخل فيها مكائدك و اسرارك باجمعهم لوجوه صالح الاخلاق ممن لا تبطره الكرامة، فيجترىء بها عليك فى خلاف لك بحضرة ملأ; ولا تقصُرُ به الغفلة عن ايراد مكاتبات عُمّالك عليك، و اصدار جواباتها على الصواب عنك، فيما يأخذ لك ويعطى منك... و مهما كان فى كُتّابك من عيب فتغابيت عنه الزمته». (نهج: نامه 53)
كاتب اسكافى
ابوعلى محمد بن احمد بن جنيد بغدادى مشهور به ابن جنيد. از اعاظم فقهاى اماميه و اكابر علماى دينيه و از مشايخ شيخ مفيد و مشايخ نجاشى و شيخ طوسى بوده و نخستين كسى است كه باب اجتهاد را مفتوح ساخته و احكام شريعت را بر روى آن اساس و اعمال فقهيه مبتنى ساخته و يا آنكه در اين موضوع حسن بن ابى عقيل را اقتفا جسته، اين است كه اين دو فقيه جليل در اغلب احكام فقهيه و فتاوى دينيه موافق هم بوده و از ايشان به قديمين تعبير نمايند، و صاحب ترجمه راه افراط پيموده و قياس را حجت مى دانسته است و اين است كه اختلافات وى در احكام فقهيه به همين جهت محل توجه فقها نبوده و كتابهاى او را متروك داشته و كان لم يكن پنداشته اند لكن دور نيست كه استدلالات او با قياسات عقليه در بعضى از مسائل فقهيه بعد از استدلال به كتاب و سنت محض از راه الزام خصم و اتمام حجت باشد و بس، چنانچه محقق در معتبر و كثيرى از اجله همين رويه را معمول داشته اند و تحقيق حق در اين مسئله و صحت نسبت عمل به قياس و عدم صحت آن خارج از موضوع كتاب است و پوشيده نماند كه اسكافى مصنفات بسيارى قريب به چهل يا پنجاه كتاب در فقه و اصول و كلام و علوم ادبية و غيرها داشته و بعضى از آنها را ثبت اوراق مى نمايد: 1ـ احكام الارش 2ـ احكام الصلوة 3ـ احكام الطلاق 4ـ الاحمدى فى الفقه المحمدى 5ـ الارتياع فى تحريم الفقاع 6ـ ازالة الران عن قلوب الاخوان 7ـ استخراج المراد من مختلف الخطاب 8ـ الاستنفار الى الجهاد 9ـ الاستيفاء 10ـ الاسرى 11ـ الاسفار فى الرد على المويدة 12ـ الاشارات الى ما ينكره العوام 13ـ اشكال جملة المواريث 14ـ اظهار ما ستره اهل العناد من الرواية عن ائمة العترة فى امر الاجتهاد 15 ـ الافهام لاصول الاحكام 16ـ الالفه در كلام 17ـ الفى مسئله 18ـ امثال القرآن 19ـ الايناس بائمة الناس 20ـ البشارة و النذارة 21ـ تبصرة العارف و نقد الزايف در فقه اثنى عشرى و حاوى احتجاج بر مذهب حق و ردّ معارضات مخالفين در احكام مى باشد 22ـ حدائق القدس 23ـ قدس الطور و ينبوع النور فى معنى الصلوة على النبى (ص) و غير اينها. بارى صاحب ترجمه را به جهت مهارتى كه در اصول املا و انشا داشته كاتب هم مى گفتند كه در اصطلاح قدما داراى اين صناعت را به همين لقب ملقب مى داشته اند و در سال سيصد و هشتاد و يك از هجرت (381 هـ قمرى) كه سال وفات صدوق است فوت كرد و كلمه شفا ماده تاريخ وفاتش مى باشد و در نخبة المقال در باب محمدين كه پدرشان احمد است گويد: سبط الجنيد لكاتب الاسكافىعنه المفيد افقه الاشراف
لطفا منتظر باشید ...
