معارف و معاریف نسخه متنی

قرآن كريم : «اى محمد ! آن بندگانم را مژده بده كه به سخن گوش مى دهند وبهترين آن را پيروى مى كنند ودر عمل پياده مى نمايند ، آنها هستند كه خداوند هدايتشان نموده وهمانها خردمندانند» . (زمر : 18-18) اميرالمؤمنين (ع) فرمود : خود را به نيكو گوش دادن عادت ده و(اما) چيزى كه شنيدنش بر كمال تو نيفزايد گوش مده كه گوش دادن بدين گونه سخنان دل را زنگار گردد وتو را مايه منقصت ونكوهش بود . (غررالحكم) وفرمود : چون در حضور دانشمندى مى نشينى به گوش دادن حريص تر باش تا به سخن گفتن ، وچنانكه نيكو سخن گفتن مى آموزى نيكو گوش دادن را نيز بياموز . (بحار:2/43)

گوشوار

نام زيورى كه در گوش كنند . بعربى قُرط گويند .

در حديث آمده كه اميرالمؤمنين (ع) به سلمان فرمود : اى سلمان اين دو (حسن و حسين) دو گوشواره عرش پروردگارند . (بحار:26/292)

گوشه

كنار ، كران ، طرف ، جانب ، شفا.

گوشه گيرى

گوشه نشينى . انزوا وكناره گيرى . اعتزال . اميرالمؤمنين (ع) : گوشه گيرى از مردم ، ارجمندترين شيوه زيركان است . (غرر الحكم) به «اجتماعى بودن» و «تنهائى» نيز رجوع شود .

گوشى بودن

گوش خود را در اختيار هر سخنى نهادن . صفتى كه منافقان به رسول خدا (ص) نسبت مى دادند ، ومى گفتند: وى مردى گوشى است : (ومنهم الذين يؤذون النبىّ ويقولون هو اذن ...) . (توبه:61) در شأن نزول اين آيه آمده است كه جمعى از منافقان مدينه در جائى نشسته بودند ودرباره پيغمبر (ص) سخنان ناشايست مى گفتند . يكى از آنها گفت : ساكت باشيد كه مى ترسيم اين سخنان به گوش محمد (ص) برسد وما را مورد نكوهش قرار دهد . جلاس بن سويد كه يكى از سران منافقين بود گفت : بيم مدار ، كه وى مردى گوشى است ، هر چه خواهيم گوئيم وسپس به نزد او رفته انكار كنيم واين را نيز تصديق نمايد . (چه از اخلاق رسول خدا اين بود كه هرگز سخن كسى را با صراحت رد نمى كرد وبه هر سخنى ، نيك يا بد ، صدق يا كذب ، گوش فرا مى داد وسپس به مقتضاى واقع عمل مى نمود) . آنگاه اين آيه فرود آمد ، بدين مضمون كه وى اگر گوشى است به نفع شما است ، كه عذر شما را مى پذيرد وسخن مؤمنان را باور مى كند ... (مجمع البيان) آرى گوشى بودن بدين معنى كه سخن هر كسى را باور كردن ، خُلقى مذموم وشيوه اى نكوهيده است .

امام صادق (ع) فرمود : سه خصلت است كه چون كسى آن سه را بكار بندد ، دين ودنياى خويش را به تباهى كشيده است : گوشى بودن وبدگمانى واختيار زندگى را به زن خود دادن . (بحار:78/232)

گوگرد

ماده معدنى معروف . آبهاى گوگردى يا آبهاى معدنى . به «آب گرم» رجوع شود .

گول

ابله . احمق . پخمه . كودن .

گُولى

ابلهى . بلاهت . حماقت . غفلت . از امام صادق (ع) روايت شده كه گولى در سه چيز است : باور كردن مطالبى كه نبوده (وممكن نيست) و اعتماد به كسى كه اعتماد به وى نشايد ، وطمع در چيزى كه امكان دستيابى به آن نباشد . (بحار:78/232)

گُون

رنگ . لون .

گُونه

عارض ورخسار . به عربى خَدّ . از رسول خدا (ص) روايت است كه هر كه بر گونه يا چهره مسلمانى سيلى بزند خداوند در روز قيامت استخوانهايش را در هم شكند و كَت بسته وى را به دوزخ فرستد ، مگر اين كه از گناه