معارف و معاریف نسخه متنی

يُوحَنّا

بن زبدى و نام مادرش سالومه يكى از دوازده حوارى مسيح و برادر يعقوب زبدى و مؤلف يكى از اناجيل اربعه است. به عقيده اكثر مسيحيان وى انجيل خود را در اواخر سده اول ميلاد تأليف نموده و بعد از ساير اناجيل بوده. وى به سال 100 پس از ميلاد در افسس درگذشت. (قاموس كتاب مقدس)

يُوحنّا

ابن ماسويه، (م243) مكنّى به ابوزكريّا، پزشكى فاضل و مصنّفى عالم و طبيب مخصوص هارون الرشيد و مأمون بود. هارون او را به ترجمه كتبى كه در انگوريه و ساير بلاد مفتوحه روم به دست مسلمين افتاد واداشت، و خود او را در طب تاليفات مهمى است، مانند: كتاب برهان. كتاب فصد و حجامت. كتاب جذام. كتاب حمّام. كتاب اصلاح اغذيه. كتاب معدة. كتاب ادويه مهملة. (طبقات الامم قاضى صاعد اندلسى)

يُوز

جانورى شكارى كوچكتر از پلنگ. به عربى فهد گويند.

يوسُف

ابن ابراهيم مكنى به ابوالحسن و معروف به ابن دايه، از نويسندگان و محاسبان بغدادى و از غلامان ابراهيم بن مهدى بود. پس از درگذشت ابن مهدى (224 ق) به دمشق رفت و از آنجا به مصر سفر كرد و در عداد نويسندگان و معاريف نامى آنجا درآمد. مردى بخشنده و داراى مكارم اخلاقى بود. در زمان وى احمد بن طولون فرمانرواى مصر شد و او را به زندان افكند. نزديك سى مرد پيش ابن طولون رفتند و با گريه و زارى از او خواستند كه اگر قصد كشتن يوسف را دارد همه آنان را با وى بكشد و بدو گفتند كه سى و اند سال با عطاى يوسف زندگى كرده اند. ابن طولون وى را آزاد كرد. از آثار اوست:

1 ـ اخبار الاطباء.

2 ـ اخبار ابن المهدى.

يوسف در حدود سال 265 ق در مصر درگذشت. (اعلام زركلى)

يوسف

بن تغرى بردى ابن عبدالله طاهرى حنفى مكنى به ابوالمحاسن جمال الدين ( 813 ـ 874 هـ ق) مورّخ و پژوهشگر نامى از مردم قاهره بود، در آن شهر به دنيا آمد و در آنجا درگذشت. پس از مرگ پدر در دامن قاضى القضاة جلال الدين بلقينى (متوفى به سال 824) پرورش يافت و به فراگيرى ادبيات و فقه و ديگر علوم پرداخت، و در علوم و فنون گوناگون مقامى ارجمند يافت. او را آثارى گرانبها است كه از آن جمله است:

1 ـ النجوم الزاهرة فى ملوك مصر و القاهرة.

2 ـ المنهل الصافى و المستوفى بعد الوافى.

3 ـ مورد اللطافة فى من ولى السلطنة و الخلافة.

4 ـ نزهة الرائى.

5 ـ حوادث الدهور فى مدى الايّام و الشهور.

6 ـ البحر الزاخر فى علم الاوائل و الاواخر.

7 ـ حلية الصفات فى الاسماء و الصناعات.

8 ـ الاجمال فى المنطق.

9 ـ الشرح المأمونى لكتاب الايمان لأبقراط.

(اعلام زركلى و قاموس الاعلام تركى)

يوسُف

بن على بن جبارة هذلى بسكرى. مكنى به ابوالقاسم و معروف به هذلى، دانشمندى نابينا بود، متكلم و دانا به قرائتهاى مشهور و شاذ. وى از مردم بسكرة از سرزمين زاب الصغير بود به اصفهان و بغداد سفر كرد.

خواجه نظام الملك او را به سال 458 هـ ق مُقرى مدرسه نظاميه نيشابور كرد و تا سال 465 هـ ق (سال مرگش) در آن سمت باقى بود. از كتابهاى او «الكامل» را مى توان نام برد. اين كتاب در قراآت است و او گفته است كه 375 تن از قراء نامى را از آخر ديار مغرب تا باب فرغانه ديده است. تولد او به سال 403 هـ ق بوده است. (اعلام زركلى)