معارف و معاریف نسخه متنی

حركت و مكان و زمان موصوف نگردد، حضرتش از همه صفات آفريدگانش برتر و از دو مرز ابطال و تشبيه ، بيرون است (مرحوم مجلسى در تفسير اين جمله مى گويد: يعنى خداوند متعال از حدّ: اثبات ننمودن و جود و صفات كماليه، و نيز از حدّ: هم سوئى با ممكنات در حقيقت صفات و عوارض ممكنات بيرون است) و نيز اعتقاد ما بر اين است كه خداى تعالى «شىء» هست ولى مانند ديگر اشياء نمى باشد، صمد (بى نياز، مرجع بندگان) است، نه فرزندى از او مى زايد و نه او از كسى زاده است، همتا و مانند و همسر و شريكى ندارد، حضرتش در ديده و تصور نگنجد و او ديدگان و تصورات را درك بنمايد، پينكى و خواب او را عارض نگردد و او دقيق بين و محيط است، آفريدگار هر چيزى است، جز او معبودى نباشد، آفرينش و فرمان هم از او است، مبارك معبودى است خداى عالميان.

هر آن كس در ذات اقدسش قائل به تشبيه باشد مشرك است.

اين است توحيد واقعى از نظر اماميه، و هر كه اين طايفه را به نسبتهاى ناروا در اين باره منسوب سازد مفترى و كاذب و هر خبر و حديثى بر خلاف آنچه بيان گرديد نقل شود مجعول و دروغ است هر چند در كتب حديثيه ما آمده باشد.

علم توحيد: علمى كه يكتائى خداوند و يگانگى ذات احديّت و صفات بارى تعالى و نفى شرك را به ادله عقليّه و نقليّه به اثبات رساند.

در آغاز قرن دوم هجرى كه عقايد مسلمانان دستخوش افكار و شبهات فلاسفه گشت دانشمندان اسلامى بر اين شدند كه علمى به نام علم توحيد يا علم كلام مبتنى بر استدلال عقلى و نظرى و مركب از آيات قرآن و احاديث نبوى تأسيس و از اين رهگذر اصول عقايد حقّه را از اوهام و افكار شرك آميز پاكسازى و اشكال زدائى كنند و مباحثى چون: جبر و اختيار و افعال عباد و مشيت و اراده خداوند و وجود ، با تقسيمات گوناگون آن در اين علم ، مدوّن سازند هرچند اين علم نيز جز آن بخشَش كه به معصوم منتهى مى شود از خلل مصون نمانده زيرا مشوب به افكار فلاسفه و متصوفه و حتى آراء ملل غير اسلامى گشته است.

به واژه هاى: «يكتا پرستى» و «جبر» و «خدا» و «كلام» در اين كتاب رجوع شود.

توحيد

نام سوره يكصد و دوازدهم از قرآن كريم، مكيه و داراى چهار آيه است. به «قل هو الله» رجوع شود.

توحيدى

ابو حيان. به «ابو حيان» رجوع شود.

تَوَخِّى

جستن. صواب جستن. اميرالمؤمنين (ع) ـ در نامه خود به فرزندش حسن (ع) ـ فرمود: «اى بنى!... فاستخلصت لك من كل امر نخيله (جليله) و توخيت لك جميله ...» . (نهج : نامه 31)

تَوَدُّد

جلب دوستى كسى كردن . عن رسول الله (ص) : «التودّد الى الناس نصف العقل» . (بحار:1/224) ابوعبدالله الصادق (ع) فى خصال المكارم : «صدق الحديث و صدق اليأس ... و التودّد الى الجار و الصاحب ...» . (بحار:69/375) اميرالمؤمنين (ع) ـ فى وصيته لابنه ـ : «... و الزم نفسك التودّد و صبّر على مؤنات الناس نفسك ...» .

(بحار:74/174) رسول الله (ص) : «رأس العقل بعد الدين التودّد الى الناس و اصطناع الخير الى كلّ احد : برٍّ و فاجر» .

(بحار:74/392)

تؤدة

تأنّى . درنگ نمودن ; ضد شتاب و سرعت در كار. اميرالمؤمنين (ع): «اذا هممت بأمر فعليك فيه بالتؤدة» (ربيع الابرار:2/44). رسول الله (ص): «الحلم و التؤدة من النبوة، و من عجّل اخطأ». (ربيع الابرار:2/51)

توديع

بدرود گفتن. ترك كردن. پشت سر گذاشتن: (ما ودّعك ربك و ما قلى); خدايت تو را ترك نگفته و بر تو خشم ننموده است . (ضحى: 3)