معارف و معاریف نسخه متنی

جنين ميرسيده اكنون با تغييرى در ماده و رنگ متناسب با جسم و چشم كودك از راه پستان به وى رسد، و تا گاهى كه بدنش نازك و دستگاه گوارشش لطيف است همان غذاى رقيق (شير) به وى مى رسد ولى اين كودك بايد بحركت افتد، خواه ناخواه ببدنى صلب و سخت نياز دارد، قهراً غذاى او نيز بايد خشن باشد لذا رفته رفته دندانها ميرويد و توان جويدن غذاى سفت و سخت پيدا ميكند، كودك رشد ميكند و چون به سنّ بلوغ ميرسد اگر پسر است چهره اش به نشان مردى مو در مى آورد و اگر دختر است صاف و شفّاف مى ماند تا جمالى جالب توجه مردان به هم زند و مرد را بسوى خود تحريك كند تا نسل بشر قطع نشود (اين چنين ريزه كاريها بخودى خود صورت نپذيرد). (بحار: 3 / 62) شخصى به حضرت رضا (ع) عرض كرد: «چه دليلى هست كه اين جهان را كسى پديد آورده»؟ فرمود: «همين كه تو خود زمانى نبودى و سپس شدى و ميدانى كه تو خود خود را نيافريده اى و نه موجودى مانند تو ترا پديد آورده».

(بحار:3/66) هشام بن حكم (كه يكى از شاگردان امام صادق «ع» است) گفت: من خدا را به خودم شناختم، چه خودم نزديكترين چيزها بمن ميباشد، زيرا من خود را تركيبى از اجزاء مختلف ميبينم كه به بهترين وجه بهم پيوسته و آميخته شده و بهترين شكل و صورت به اين مجموعه داده شده و خودم را ميبينم كه از نقصان به زيادت و از زيادت به نقصان ميگرايد، در خودم حواس گوناگون و اعضائى با وظائفى جدا از يكديگر مييابم. حسّ بينائى، شنوائى، بويائى، چشائى، و لمس را مى يابم كه هر يك ساختمانشان بر كاهش و سستى و نقصان بنا شده، بدان سوى رهسپارند كه ديگر كارى از وجودشان ساخته نباشد.

باز خود را مى يابم كه توان جلب منفعتى يا دفع ضررى از خود ندارد.

عقل محال ميداند كه اين تركيب دقيق و اين شكل و صورت ثابت به خودى خود بدون تركيب كننده و نقاشى بوجود آيد، پس دانستم كه آنرا آفريدگارى و صورتگرى هست كه با خودم در جميع جهات متفاوت است (چه اگر مانند من بودى خود به آفريننده اى نياز داشتى) خداوند فرمود: (و فى انفسكم افلا تبصرون) . (بحار:3/49) امام موسى بن جعفر (ع) در وصيّت خود به هشام بن حكم درباره صفت عقل مى فرمايد: «اى هشام! خداوند تبارك و تعالى به اهل فهم و خرد مژده داده و فرموده: (بشّر عبادى الذين يستمعون القول فيتّبعون احسنه) ; آن بندگانم را مژده ده كه بهترين گفتار در مقام شنيدن انتخاب مى كنند .

اى هشام! خداوند عز و جلّ به وسيله عقلها حجّتهاى خويشرا بر مردم تمام كرده و به دليل هاى كافى و وافى حقيقت خداوندى خويش را به آنها رسانيده است. آنجا كه فرموده: (ان فى خلق السماوات...); در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و شد و كم و زياد شدن شب و روز و كشتيها كه بسود مردمان در دريا روان مى باشند و در باريدن باران كه زمين مرده را زنده مى سازد و انواع جانوران كه در روى زمين پراكنده اند و وزش بادها و پيدايش ابرها كه در هوا معلّقند براى اهل خرد (بر وجود خداوندى حكيم)نشانه هائى است...» .

(بحار:1/132) از امام صادق (ع) سؤال شد : «چه دليلى هست بر وجود خدا»؟ فرمود: «وجود كارهائى (پديده هائى) كه خود دلالت دارند بر اينكه سازنده اى آنها را ساخته، شما چون به ساختمان برافراشته اى مينگرى ميدانى كه بنّائى آنرا بنا كرده گرچه آن بنّا را نديده باشى». (بحار:10/194) اميرالمؤمنين (ع) در خطبه اى كه در وصف آفرينش حيوانات ايراد فرموده در فصلى از آن چنين مى فرمايد:بنگريد به مورچه با كوچكى بدن و نازكى اندامش كه ظاهرش از ريزى نزديكست كه بچشم نيايد و باطنش به انديشه درك نشود چگونه مسير خود را مى پيمايد و براى بدست آوردن روزيش مى شتابد، دانه را به لانه اش انتقال ميدهد و آنرا در انبارش (براى روز سختى) آماده مى كند، در تابستان براى زمستانش توشه فراهم مى