د (اصحاب دل آن جا گرد آمده از يكديگر سود معنوى بدست آرند) از بيابانهاى بى آب و گياه دور از آبادى، و از بلنديهاى دره هاى سراشيب، و از جزيره هاى درياها كه (بر اثر احاطه دريا به آنها از قطعات زمين) جدا شده است (از راههاى دور و دراز كوچ كرده با سختى بسيار به آنجا مى رسند) تا اينكه دوشهاى خود را با خضوع و فروتنى (در سعى و طواف) مى جنبانند، در اطراف خانه تهليل (لااله الا الله) ميگويند، و بر پاهاشان هروله مى كنند (با شتاب مى روند) در حاليكه براى رضاى خدا ژوليده مو و غبارآلوده رو هستند جامه هاشان را پشت سر انداخته اند (لباس هميشگى را از تن بيرون كرده جامه هاى احرام پوشيده اند) و بر اثر نتراشيدن موها و زياده شدن آنها نيكوئيهاى خلقت خود را (مانند روى زندانيان) زشت كرده اند، خداوند ايشان را (در زيارت بيت الحرام به اين امور) امتحان و آزمايش نمود امتحانى بزرگ و سخت و آشكار و كامل كه آن را سبب دريافت رحمت و رسيدن به بهشت خود گردانيد، و اگر خداوند سبحان مى خواست خانه محترم و عبادتگاههاى بزرگ خويش را قرار دهد بين باغها و جويها و زمين نرم و هموار با درختهاى بسيار و با ميوه هاى در دسترس و ساختمانهاى به هم پيوسته، و دههاى نزدي
ك به هم، و بين گندم سرخ گونه، و مرغزار سبز، و زمينهاى پر گياه بستان دار، و كشتزارهاى تازه و شاداب، و راههاى آباد، مقدار پاداش را به تناسب كمى آزمايش اندك مى گردانيد، و اگر پايه هائيكه خانه بر آنها نهاده شده و سنگهائى كه به آنها بنا گرديده از زمرد سبز و ياقوت سرخ و نور و روشنائى بود چنين ساختمانى در سينه ها زد و خورد شك را كم مى كرد، و كوشش و تلاش شيطان را از دلها برطرف مى ساخت، و اضطراب و نگرانى ترديد را از مردم دور مى نمود، وليكن خداوند بندگانش را به سختيهاى گوناگون مى آزمايد، و با كوششهاى رنگارنگ از آنان بندگى مى خواهد، و ايشان را به اقسام آنچه پسنديده طباع نيست امتحان مى فرمايد براى بيرون كردن كبر و خودپسندى از دلها و جاودان فروتنى در جانهاشان، و براى اينكه آن آزمايش را درهاى گشاده به سوى فضل و احسان خود و وسائل آسان براى عفو و بخشش خويش قرار دهد.