امام صادق عليهالسلام از قول پيامبر صلىاللهعليهوآله نقل مىكند : وقتى چهار برنامه در طعام باشد آن طعام كامل است : از حلال به دست آمده باشد ، خورندهاش زياد باشد ، در ابتدايش بسم اللّه و در پايانش حمد حضرت حق باشد[402] .
390 ـ تأثير غذا بر جوارح و جوانح
درباره موريانه نوشتهاند كه : چون كمبود نفرات در يكى از قسمتها ( سرباز ، انباردار ، نظافتچى ) مشاهده كند با دادن غذاى مخصوص همان عده به وجود مىآيند و امروز اين فرضيه مطرح است كه آيا بشر مىتواند با غذا به دلخواه خود فرزندانى هوشيارتر ، شجاعتر به وجود آورد ؟اما در اسلام اين موضوع حل شده و سابقه چهارده قرنى دارد كه انسان مىتواند با انتخاب بعضى از غذاها اوصاف مخصوصى براى فرزندان خود در نظر بگيرد .نوع غذا با طول قامت نسبت و اثر مخصوص دارد ، در ممالك اسكانديناوى كه اندامها بلندتر شدهاند ، اين مسئله را پذيرفته و هم چنين بر روى اشخاصى كه در يك محل مجاور يكديگر بودهاند ( در مدرس از شهرهاى هندوستان ) بر روى سيكها و پاتانها آزمايش به عمل آمده و سرانجام علّت غايى بلندتر بودن قد سيكها را تغذيه مخصوص آنها دانستهاند .آدمى را غدد كوچكى است كه اثرات بزرگى دارند ، يكى از آنها تيروييد است كه اگر خوب كار نكند شخص كودن و خمود بوده ، به گوشهنشينى و عزلت رغبت مىكند و به نظافت خود نمىپردازد و در نقاطى كه آب و غذايشان يُد ندارد اين ابتلا پيش مىآيد .هر غدهاى اثر مخصوصى داشته و اعمال چندى از بدن با آنهاست و چون مىتوان بر هر كدام از غدد و اعصاب به نوعى به وسيله غذاى مخصوصى اثرى گذاشت ، لذا غذا اثر غير قابل انكارى بر شخصيت و دگرگونى آن دارد .خلق و خوى بىارزش هيتلر را كارشناسان تغذيه و روانپزشكان از افراط در خوردن شيرينىجات دانسته و در كتابهاى چندى كه درباره زندگى وى نوشتهاند ، مانند ظهور و سقوط رايش سوم و مذاكرات محرمانه هيتلر و . . . به علاقه بىحد و حصرش به شيرينى اشاره گرديده است .مىدانيم رژيم قندى نامبرده ذخاير ويتامينى گروه ويتامينهاى « ب » را از بين برده و در نتيجه با انهدام عناصر آرامبخش اعصاب كه قسمتى از آن ويتامينهاى گروه ب هستند ، شايد علت هيجان و ستيزهخويى وى بوده باشد .ايوان مخوف « ايوان چهارم » تزار روسيه كه در كودكى به بزرگوارى و انصاف معروف بود ، پس از رسيدن به قدرت بتدريج به عدم تعادل روحى و خونخوارى دچار گرديد و علّتش را چنين دانستهاند كه در كودكى با از دست دادن پدر كه سرپرستش بود ، تغذيه ساده و متناسبى داشت و پس از كسب قدرت با افراط در غذا بويژه شيرينىجات و مواد چرب آن چنان شد كه در چهل سالگى آثار پيرى در او ظاهر گشت و روز به روز بر بىرحمى و خونريزيش افزوده شد تا آن گاه كه پسر خود را به قتل رسانيد به بهانه اين كه چرا از همسر خود در برابر پدرش « ايوان » كه لباس او را جلف خوانده دفاع نموده است و بالاخره در پنجاه و يك سالگى وفات يافت و نظاير مشاهير فوق كه هر كدام به علت تغذيه نامناسب موجبات ناراحتى اجتماع و خود را فراهم كردهاند ، فراوان بودهاند .فَلْيَنظُرِ الاْءِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ .پس انسان بايد به خوراكش با تأمل بنگرد[403] .