503 ـ علم محدود - عرفان اسلامی جلد 13

در اين اثنا يكى از بزرگان افراد سالمند قريش به او گفت : برادرزاده در كنار اين شخص بنشين و جواب مسئله را براى او بيان كن ، سوگند به خداوند در هر مجلسى كه تو را در جمع ديگران مشاهده كردم ، كسى را فاضل‏تر و دانشورتر از تو باشد تاكنون نديده‏ام .

قاسم گفت : به خدا قسم ! اگر زبانم را از بيخ و بن بركنند براى من محبوب‏تر از آن است كه درباره چيزى سخن بگويم كه بدان علم و آگاهى ندارم[515] .

503 ـ علم محدود

درباره حسن بن محمد بن شرف شاه استرآبادى چنين آورده‏اند كه :

روزى زنى بر او وارد شد و راجع به مسائل مشكل و پيچيده حيض و عادت ماهانه سؤالاتى مطرح ساخت ولى او نتوانست پاسخ دهد ، آن زن به حسن گفت : پته‏هاى عمامه تو به كمرت رسيده ، لكن از ايراد پاسخ به سؤال يك زن عاجز هستى ؟ حسن به او گفت :

اى خاله ! اگر من پاسخ هر مسئله‏اى را مى‏دانستم پته‏هاى عمامه من قعر زمين را نيز درمى‏نورديد و به ژرفاى آن راه مى‏يافت ! ![516]

504 ـ مسأله فتواها

يكى از فقهاى بزرگ را به خواب ديدند و از كيفيت حالش پرسيدند :

جواب داد : دو چيز براى سرعت نجات من كمك كرد و گرنه مسئله فتواها مرا معطّل مى‏كرد : يكى نوشتن كتابى در دو هزار دليل بر حقانيت ولايت و خلافت بلافصل حضرت مولى الموحّدين و دوم زيارت حضرت سيدالشهدا عليه‏السلام[517] .

505 ـ قول و عمل

سفيان بن عُيَيْنَه گفت : از دانش من ديگران چگونه بهره‏مند شوند در حالى كه نفس من از آن منتفع نباشد و به آنچه مى‏گويم عمل نمى‏كنم ؟[518]

506 ـ خود را هلاك كرده‏اى

اميرالمؤمنين عليه‏السلام از يك قاضى پرسيد : ناسخ و منسوخ قرآن و حديث را مى‏شناسى ؟

قاضى گفت : نه ، حضرت هم فرمود : هم خود را هلاك كرده‏اى ، هم آنان را كه به فتوايت عمل مى‏كنند[519] .

507 ـ گذشت از خود

از بعضى عرفاى بزرگ پرسيدند : راه به سوى خدا كدام است ؟ جواب داد : دو قدم :

قدمى بر سر نفس و قدمى بر سر دنيا . چون اين پاسخ به عارفى با معرفت‏تر و عاشق‏تر رسيد فرمود : آنچه را خدا كوتاه كرده طولانى كردند ، راه رسيدن به خدا يك قدم است و آن هم گذشت از خود كه دنيا به واسطه نفس حجاب بين عبد و حق مى‏شود[520] .

508 ـ ولى مستجاب نمى‏شود

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود : حتماً امر به معروف و نهى از منكر كنيد و گرنه بدان و اشرار بر شما مسلّط مى‏شوند ، در آن وقت خوبان شما دعا مى‏كنند ولى مستجاب نمى‏شود[521] .

509 ـ چاره‏اى نداريم

پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند : در ميان كوچه و محل رفت و آمد مردم منشينيد ، مگر با رعايت سه خصلت :

غَضُّ الْأَبصار وردُّ السّلام واِرْشادُ الضالّ .

چشم فرو انداختن از حرام و سلام كردن به مردم و راهنمايى گمراهان[522] .