ابو اسحاق همدانى
ابواسحاق همدانى از اصحاب اميرمؤمنان، حضرت على عليه السلام بوده است. [ رجال طوسى، ص 65، ش 24. ]
ابو الاسود دوئلى "ظالم بن عمرو"
نام او، ظالم فرزند عمرو و كنيه اش ابو الاسود دوئلى است. وى از علماى تابعين [ تابعين ؛ به كسانى گفته مى شود كه هم عصر با پيامبر صلى الله عليه و آله نبوده و با اصحاب هم زمان بوده اند و يا در عصر آن حضرت بوده اند، ولى موفق به ديدار رسول خدا صلى الله عليه و آله نشدند؛ چنان چه درباره اويس در رجال كشى، ص 99 ذيل حديث 156 آمده است: اويس از بهتر تابعين است؛ زيرا او در عصر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بود و اسلام آورده، اما مصاحب آن حضرت صلى الله عليه و آله نبوده و حضرت را هم نديده است. ] و شجاعان و شعرا و خطباى نامى عصر خويش بود. او زمان رسول خداصلى الله عليه و آله را درك كرد، ولى حضرت را نديده است، از اين رو در زمره تابعين است. البته ابو عبيده مى گويد: او در جنگ بدر در ركاب پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله جنگيده است. اما ديگران اين قول را تأييد نكرده اند.
ابوالاسود از اصحاب و مواليان اميرالمؤمنين، امام حسن، امام حسين و امام سجاد عليهم السلام بود و هم چنين از طرف عمر بن خطاب، عثمان و حضرت على عليه السلام در بعضى بلاد اسلامى حاكم بوده؛ وى در زمان خلافت عمر بن خطاب به بصره هجرت كرد و در عصر خلافت اميرالمؤمنين عليه السلام در جنگ جمل در ركاب حضرت على عليه السلام شمشير زد و پس از آن از سوى امام على عليه السلام حاكم بصره شد. [ اسدالغابه، ج 3، ص 69. ]
ابو الاسود شخصى حاضر جواب و داراى اشعار زيبايى بود، او با ارشاد و راهنمايى اميرالمؤمنين عليه السلام اولين كتاب را در علم نحو نوشت و قرآن را نقطه گذارى كرد.
وى سرانجام در سال 69 هجرى به سن 85 سالگى به مرض طاعون در بصره از دنيا رفت. [ تهذيب التهذيب، ج 10، ص 13 ؛ الاغانى، ج 12، ص 386 ؛ سير اعلام النبلاء، ج 5، ص 119. ]