واپسين روزها و سفارش به پيروى از اميرالمؤمنين - اصحاب امام علی(علیه السلام) جلد 1

واپسين روزها و سفارش به پيروى از اميرالمؤمنين

حذيفه پس از بيعتش فقط هفت روز و به قولى چهل روز [ در شرح ابن ابى الحديد، ج 2، ص 188 آمده است: پس از آن كه امير مؤمنان عليه السلام به ذى قار رسيد تا به بصره براى جنگ با اهل جمل برود، حذيفه بعداز 15 شب از دنيا رفت. در واقع حذيفه طبق اين قول، حدود پنج ماه پس از خلافت اميرالمؤمنين از دنيا رفته است. ] زندگى كرد و دارفانى را وداع كرد، اما از اين كه به فضيلت بيعت با اميرالمؤمنين عليه السلام نايل شده و به آرزوى بزرگ خود رسيده بود با خرسندى چشم از جهان فرو بست و در مدائن به خاك سپرده شد. [ شرح ابن ابى الحديد، ج 2، ص 188؛ مروج الذهب، ج 2، ص 394. ]

ابن ابى الحديد نقل مى كند: ابو مسعود بدرى و طايفه اى كه در موقع احتضار حذيفه حاضر بودند، مى گويند: سخن از فتنه و اختلاف پيش آمد، ما پرسيديم: اگر بين امت اسلامى اختلافى پيش آيد، چه كنيم و به چه كسى ما را فرمان مى دهى؟

حذيفه گفت:

عليكم بابن سمية، فإنّه لن يفارقَ الحقَّ حتى يَموت او قال: فإنّه يَزول مع الحقّ حيث زال؛

بر شما باد به ابن سميه "عمار ياسر" زيرا او هرگز از حق جدا نمى شود تا بميرد. يا اين كه گفت: همانا او بر راه حق حركت مى كند تا وقتى كه زنده باشد. [ شرح ابن ابى الحديد، ج 10، ص 105. ]

حذيفه چون مى دانست عمار در خدمت اميرالمؤمنين عليه السلام است، لذا معيار حق را عمار قرار داد تا مردم از طريق عمار راه على عليه السلام را بپيمايند.

از حذيفه سخنان حكيمانه اى در دست است كه تنها به يك مورد اكتفا مى كنيم:

شخصى از حذيفه پرسيد: زنده هايى كه مرده اند چه كسانى اند؟ حذيفه گفت: الذى لا يعرف المعروف بقلبه، و لا ينكر المنكر بقلبه؛ زنده اى كه مرده است آن كسى است كه خوبى ها را با قلبش تعريف نمى كند و نيز بدى ها را با قلبش انكار نمى نمايد. و طبق روايتى گفت: آن كسى كه منكر را با دست و زبان و قلبش انكار نمى كند، او مرده است.

اين يك بيت شعر را هم به او نسبت داده اند:

- كسى كه مُرد و استراحت كرد، مرده نيست، بلكه مرده، مرده هاى زنده اند. [ اعيان الشيعه، ج 4، ص 603 و 605؛ براى توضيح بيشتر ر. ك: حلية الاولياء، ج 1، ص 227 و 279 و 281 و 382. ]

حذيفه و آخرين وصيت به فرزندانش

هنگامى كه حذيفه در حال احتضار بود، فرزندانش را طلبيد و به آنان چنين وصيت نمود كه خود را محتاج ديگران نكنيد، امروزتان را بهتر از ديروز كنيد و نماز را با خضوع به جا بياوريد. هم چنين حذيفه فرزندان خود را به ملازمت و همراهى با امير مؤمنان على عليه السلام سفارش كرد و به آنان گفت: از آن حضرت دست برنداريد. لذا سعيد و صفوان هر دو در ركاب اميرالمؤمنين على عليه السلام در صفين جنگيدند و به فيض شهادت نايل آمدند.