لطفا منتظر باشید ...
تدوين كتاب نحو
ابو الاسود كتابى در علم نحو تدوين نمود، از اين رو بسيارى از كتاب هاى ترجمه علم نحو را، به وى نسبت داده اند و نيز برخى از مورخان، اين علم را به اميرالمؤمنين عليه السلام منتسب مى دانند، ولى اين دو ديدگاه منافاتى با هم ندارند ؛ زيرا اميرالمؤمنين عليه السلام استاد ابو الاسود بوده است. لذا وقتى از ابوالاسود پرسيدند: علم نحو را از كجا به دست آورده اى؟ پاسخ داد: اصول آن را از حضرت على عليه السلام گرفتم [ الاغانى، ج 12، ص 348. ] و سپس بر آن افزودم. [ سير اعلام النبلاء، ج 5، ص 117. ]باز همو مى گويد: روزى بر اميرالمؤمنين عليه السلام وارد شدم و حضرت را در حال فكر كردن ديدم، عرض كردم: يا اميرالمؤمنين، به چه مى انديشيد؟ فرمود: شنيده ام در شهر شما مردم قرآن را صحيح قرائت نمى كنند و در تلفظ آن اشتباه دارند، مى خواهم كتابى در اصول عربى بنويسم.
گفتم: اگر چنين كنيد ما را زنده و لغت عرب را استوار كرده ايد، بعد از چند روز خدمت امام عليه السلام رسيدم، ايشان نامه اى به من داد كه در آن نوشته شده بود:
بسم اللَّه الرحمن الرحيم، الكلام كلُه اسمٌ و فعلٌ و حرفٌ، فالإسم ما أنبأ عن المسمّي، و الفعل ما أنبأ عن حركة المسمّى، و الحرف ما أنبأ عن معنى ليس باسم و لافعل؛
به نام خداوند بخشنده مهربان، كلام بر سه قسم است: اسم و فعل و حرف. اسم آن است كه از چيزى خبر دهد و فعل از انجام كارى خبر مى دهد و حرف، از چيزى خبر مى دهد كه نه اسم است نه فعل. [ حرف معناى ربطى دارد كه نه اسم است نه فعل و لذا استقلالى براى معناى حرفى نيست. ]
سپس امام عليه السلام فرمود: از اين روش تبعيت كن و آن چه به نظرت مى رسد به آن اضافه نما. پس از چند روزى خدمت امام عليه السلام رسيدم و آنچه در مورد علم مذكور جمع آورى كرده بودم، به محضرش ارائه دادم. [ سير اعلام النبلاء، ج 5، ص 117. ]
طبق نقل واقدى، وقتى ابو الاسود آنچه را كه درباره نحو نوشته بود، خدمت حضرت آورد، امام عليه السلام به او فرمود: ما أحسن هذا النحو الذي نحوت ؛ چه زيبا اين نحو را ترتيب داده اى. و اين علم بعد از آن علم نحو ناميده شد. [ سير اعلام النبلاء، ج 5، ص 117. ]
زياد بن ابيه از ابو الاسود تقاضا كرد كه درباره علم نحو كتابى بنويسد و او نپذيرفت تا اين كه روزى، عربى را ديد كه اين آيه شريفه إنّ اللَّه برى ءٌ من المشركين و رَسولُه را بكسر لام "رسولِه" مى خواند كه معناى آيه چنين مى شد: خدا از مشركين و از رسول خود بيزار است - نعوذ باللَّه - در حالى كه بايد و رسولُه بضم لام خوانده شود تا آيه در معناى خود به كار رود، يعنى: خدا و رسولش از مشركين بيزارند. همين امر باعث شد كه وى كتابى در علم نحو تأليف كند. [ اعيان الشيعه، ج 7، ص 403. ]
