بحث روايتى (رواياتى در باره نزول آيات:" يا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا ...")

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

اللَّه"، شايد براى اين بود كه اشاره كند به اينكه غير از خدا كسى نيست كه صلاحيت داشته باشد چنين تهديدى بكند، پس آوردن ضمير هم كافى است و احتياج به آوردن نام خداى تعالى نيست.

" إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى‏ رَبِّهِ سَبِيلًا" كلمه" هذه" اشاره است به آيات سابق كه مشتمل بر تهديدهاى كوبنده و تذكر و موعظه است، و كلمه" تذكره" به معناى هر هشدارى است كه آدمى با ديدن و يا شنيدن آن الگويى مى‏گيرد كه عمل خود را طبق آن انجام دهد.

و در جمله" فمن شاء" مفعول" شاء" حذف شده، و معروف در مثل اين موارد اين است كه مفعولى در تقدير بگيرند كه از جنس جواب شرط باشد و با سياق بسازد، بنا بر اين بايد بگوييم تقدير جمله:" فمن شاء أن يتخذ الى ربه سبيلا اتخذ الى ربه سبيلا- هر كس بخواهد راهى به سوى پروردگار خود اتخاذ كند مى‏تواند راهى به سوى پروردگارش اتخاذ كند" مى‏باشد. بعضى «1» گفته‏اند: كلمه" اتعاظ- پندگيرى" در تقدير است، و معنايش اين است كه هر كس بخواهد پند بگيرد، راهى به سوى پروردگار خود اتخاذ مى‏كند: و منظور" از اتخاذ راه به سوى پروردگار" اتخاذ راه به سوى تقرب به او است. و منظور از" راه"، همان ايمان و اطاعت است. اين آن معنايى است كه مفسرين ذكر كرده‏اند.

ولى ممكن است كلمه" هذه" را اشاره به آيات اول سوره بگيريم كه به شب زنده‏دارى و تهجد سفارش مى‏كرد، و بگوييم اين آيه مى‏خواهد خطاب اختصاصى به رسول خدا (ص) در اول سوره را به همه مؤمنين عموميت دهد، و به طور كلى بفرمايد:" فَمَنْ شاءَ ...".

مؤيد اين احتمال اين است كه آيه مورد بحث عينا در سوره دهر هم آمده، و در آنجا بعد از آيه‏اى قرار گرفته كه از نماز شب سخن مى‏گويد و مى‏فرمايد:" وَ سَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا"، و از اين معنا مى‏توان نتيجه گرفت كه نماز شب راه مخصوصى است كه آدمى را به سوى پروردگارش هدايت مى‏كند.