بحث روايتى (چند روايت در باره بد رفتارى ابو لهب و همسرش با رسول اللَّه (صلّى الله عليه وآله وسلّم) و نزول سوره تبت) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

بود، هر چند كه آن ترك واقع نمى‏شود، (دقت بفرماييد) و ما در چند مورد از مباحث گذشته اين كتاب در اين باره بحث كرديم.

پس روشن شد كه ابو لهب مى‏توانسته ايمان بياورد و از آتش نجات پيدا كند، آتشى كه در صورت كافر مردن وى حتمى بوده، و قضايش رانده شده بود.

و از اين باب است همه آياتى كه در باره كفار قريش نازل شده و خبر مى‏دهد به اينكه اينان ايمان نخواهند آورد، نظير آيات زير كه مى‏فرمايد:" إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ" «1»، و نيز مى‏فرمايد:" لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ" «2»، و نيز از همين باب است آياتى كه سخن از مهر زدن بر دلها دارد، هيچ يك از آن آيات و اين آيات مستلزم جبر نيست.

بحث روايتى (چند روايت در باره بد رفتارى ابو لهب و همسرش با رسول اللَّه (صلّى الله عليه وآله وسلّم) و نزول سوره تبت)

در مجمع البيان در ذيل آيه شريفه" وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ" از ابن عباس روايت آورده كه گفت: وقتى اين آيه نازل شد، رسول خدا (ص) بر بالاى صفا رفت و با بلندترين صوتش فرياد زد يك خبر مهم، و قريش بدون درنگ دورش جمع شدند، پرسيدند چه شده است مگر؟ فرمود: به نظر شما اگر خبرى بدهم كه فردا صبح و يا امروز عصر دشمنى بر سر شما مى‏تازد از من مى‏پذيريد يا نه؟ همه گفتند: بلى (براى اينكه ما از تو دروغى نشنيده‏ايم). فرمود: هم اكنون شما را انذار و هشدار مى‏دهم از عذابى سخت كه در انتظار شما است، ابو لهب گفت:" تبا لك- مرگت باد"، براى اين همه ما را صدا زدى و اينجا جمع كردى؟ خداى عز و جل در پاسخ وى اين سوره را نازل كرد «3».

مؤلف: اين روايت را در تفسير اين سوره نيز از سعيد بن جبير از ابن عباس روايت كرده، ولى در آن نيامده كه دعوت بر بالاى صفا هنگام نزول آيه" وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ ..." بوده «4».

و نيز در مجمع البيان از طارق محاربى روايت كرده كه گفت: روزى در هنگامى كه‏

(1) همانا كسانى كه كفر ورزيده‏اند چه انذارشان كنى و چه نكنى فرقى به حالشان ندارد و ايمان نخواهند آورد. سوره بقره، آيه 6.

(2) البته وعده عذاب ما بر اكثر آنان چون ايمان نمى‏آورند حتمى و لازم گرديد. سوره يس، آيه 7.

(3) مجمع البيان، ج 7، ص 206.

(4) مجمع البيان، ج 10، ص 559.