توجيه نحوى توالى دو حرف عطف در" وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ ..." - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

" تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ" كلمه" نضرة" به معناى بهجت و رونق است، و خطاب در اين جمله به رسول خدا (ص) است، اما نه به اين اعتبار كه پيامبر است، بلكه به اين اعتبار كه مى‏تواند نظر كند و بشناسد، پس اين حكم شامل هر كسى است كه بتواند نظر كند و بشناسد، و معنايش اين است كه هر كس به چهره‏هاى بهشتيان نظر كند، رونق و خرمى ناشى از برخوردارى از نعمت‏هاى بهشت را در چهره‏هايشان مى‏شناسد.

" يُسْقَوْنَ مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ" كلمه" رحيق" به معناى شراب صاف و خالص از غش است، و به همين مناسبت آن را به وصف مختوم توصيف كرده، چون همواره چيزى را مهر و موم مى‏كنند كه نفيس و خالص از غش و خلط باشد، تا چيزى در آن نريزند و دچار ناخالصيش نكنند.

توجيه نحوى توالى دو حرف عطف در" وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ ..."

" خِتامُهُ مِسْكٌ وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ" بعضى «1» گفته‏اند: كلمه" ختام" به معناى وسيله مهر زدن است، مى‏فرمايد وسيله مهر زدن بر آن رحيق بجاى گل و لاك و امثال آن- كه در دنيا بوسيله آنها مهر و موم مى‏كنند- مشك است. بعضى «2» گفته‏اند: منظور از ختام، آخرين طعمى است كه از آن شراب در دهان مى‏ماند، مى‏فرمايد آخرين طعم آن بوى مشك است.

" وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ"- كلمه" تنافس" به معناى زورآزمايى افراد در ربودن چيزى از دست يكديگر است، ولى در مورد آيه و مقامى كه دارد به معناى مسابقه است.

هم چنان كه همين معنا را در آيه زير به صراحت، خاطرنشان كرده مى‏فرمايد:" سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ" «3»، پس در آيه بشر را ترغيب مى‏كند تا بشتابد به سوى آن نعمتى كه با عبارت رحيق مختوم توصيفش كرده.

بعضى «4» در تفسير اين آيه اشكال كرده‏اند به اينكه: در اين آيه حرف عطف بر سر حرف عطفى ديگر درآمده، چون تقدير كلام" و فليتنافس فى ذلك ..." است، يعنى كلمه" فى ذلك" در واقع بعد از فعل امر قرار دارد.

بعضى هم از اين اشكال پاسخ داده‏اند به اينكه حرف شرطى در تقدير كلام است،

(1 و 2) روح المعانى، ج 30، ص 75.

(3) سبقت بگيريد بسوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه سوره حديد، آيه 21.

(4) روح المعانى، ج 30، ص 76.