موارد استعمال واژه" كتاب" و مراد از اينكه فرمود در صحف مطهره‏اى كه پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) تلاوت مى‏كند" كُتُبٌ قَيِّمَةٌ" هست‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

و اما مفسرين در تفسير آيه و معانى كلمات آن اختلافى عجيب به راه انداخته‏اند، به طورى كه بعضى «1» از آنان- آن طور كه مى‏گويند- گفته‏اند: اين آيه از مشكل‏ترين آيات قرآن است، هم از نظر نظم و هم از نظر تفسير.

ولى معنايى كه ما براى آيه كرديم با سياق آيات سوره سازگار است، و هيچ تناقضى بين مفردات و جمله‏هاى آن رخ نمى‏دهد، و از خوانندگان هر كس بخواهد به طور مفصل به آن قيل و قالها واقف شود بايد به تفاسير مطول مراجعه كند.

" رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً فِيها كُتُبٌ قَيِّمَةٌ" اين آيه بيانگر معناى بينه است، مى‏فرمايد: منظور از بينه، محمد رسول اللَّه (ص) است و اين معنا به طور قطع از سياق استفاده مى‏شود.

و كلمه" صحف" جمع صحيفه است، كه به معناى هر چيزى است كه در آن مى‏نويسند (از قبيل كاغذ، و لوح‏هاى سنگى و فلزى و امثال آن) و منظور در اينجا اجزايى است كه از قرآن كريم نازل شده بود، و در كلام خداى تعالى اطلاق صحف بر اجزاى كتابهاى آسمانى، و از آن جمله خود قرآن كريم مكرر آمده، از آن جمله فرموده:" فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ بِأَيْدِي سَفَرَةٍ كِرامٍ بَرَرَةٍ" «2».

و مراد از اينكه فرموده:" مى‏خواند صحفى مطهره را" اين است كه اجزاى قرآن از لوث باطل پاك است، و شيطان در آن دست نينداخته، و اين معنا نيز در قرآن كريم مكرر آمده كه خداى تعالى قرآن را از مداخله شيطانها حفظ مى‏كند، از آن جمله فرموده:" لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ" «3».

موارد استعمال واژه" كتاب" و مراد از اينكه فرمود در صحف مطهره‏اى كه پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) تلاوت مى‏كند" كُتُبٌ قَيِّمَةٌ" هست‏

و در جمله" فِيها كُتُبٌ قَيِّمَةٌ" منظور از" كتب" كه جمع كتاب است جرم كتاب نيست، بلكه منظور مكتوب و مطالبى است كه در كتاب نوشته شده، و كلمه" كتاب"، هم بر كاغذ و لوحهاى مختلف اطلاق مى‏شود و هم بر كلمات و الفاظ نوشته شده‏اى كه نقوش حك شده و يا با قلم سياه شده، از آن الفاظ حكايت مى‏كند، و چه بسا بر معانى آن الفاظ هم اطلاق شود، به اين اعتبار كه آن معانى به وسيله الفاظ حكايت شده، و نيز بر حكم حاكم و قضاى رانده شده نيز اطلاق مى‏گردد، مثلا مى‏گويند:" كتب عليه كذا- بر فلانى چنين‏

(1) روح المعانى، ج 30، ص 202 به نقل از واحدى.

(2) در الواح پر ارزشى ثبت است. الواحى و الا قدر و پاكيزه. به دست سفيرانى است و الا مقام و فرمانبردار و نيكوكار. سوره عبس، آيات 13- 16.

(3) جز پاكان كسى با آن تماس ندارد. سوره واقعه، آيه 79.