بحث روايتى (چند روايت حاكى از اينكه مراد از" الَّذِينَ أَجْرَمُوا" منافقين و از" الَّذِينَ آمَنُوا" امير المؤمنين (عليه السلام) است) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

آورد، براى اين بود كه به اصطلاح ادبيات، قصر قلب كرده باشد، و معناى آن اين شود:" پس امروز كسانى كه ايمان آوردند به كفار مى‏خندند، نه اينكه كفار به مؤمنين بخندند هم چنان كه در دنيا مى‏خنديدند.

" عَلَى الْأَرائِكِ يَنْظُرُونَ هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ ما كانُوا يَفْعَلُونَ"" ثواب" «1» در اصل به معناى مطلق جزا بوده، چه كيفر و چه پاداش، ولى بعدها استعمالش در خصوص پاداش غلبه يافته است، و جمله" على الارائك" خبر بعد از خبر است براى مبتداى" الَّذِينَ آمَنُوا" و جمله" يَنْظُرُونَ" خبر سوم آن است، و جمله" هَلْ ثُوِّبَ ..."

مربوط به جمله" يَنْظُرُونَ" و قائم مقام مفعول آن است «2».

و معناى آيه اين است كه آنهايى كه ايمان آوردند بر بالاى تخت‏هايى در حجله قرار دارند، و به كيفر كفار تماشا مى‏كنند، كيفرى كه به جرم افعال نكوهيده بدان مبتلا شدند، كه يكى از آن افعال مسخره كردن و خنديدن به مؤمنين بود، و به اين اكتفاء ننموده وقتى نزد هم فكران خود برمى‏گشتند خوشحالى مى‏كردند كه من چنين و چنان كردم، و تازه مؤمنين را گمراه مى‏خواندند.

بحث روايتى (چند روايت حاكى از اينكه مراد از" الَّذِينَ أَجْرَمُوا" منافقين و از" الَّذِينَ آمَنُوا" امير المؤمنين (عليه السلام) است)

در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ فِي ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ" امام (ع) فرموده: تنافس و مسابقه در آن ثوابهايى كه ما وعده داديم و مؤمنين در طلب آنند «3».

و در مجمع البيان در ذيل آيه" وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغامَزُونَ" مى‏گويد: بعضى گفته‏اند اين آيه در شان على بن ابى طالب (و دفاع از آن جناب) نازل شده، و جريان از اين قرار بوده كه روزى آن جناب با چند نفر از مسلمانان نزد رسول خدا (ص) مى‏آمدند، منافقين ايشان را مسخره كردند و خنديدند، و به يكديگر اشاره‏ها كرده سپس نزد همفكران خود برگشته و گفتند: ما امروز اصلع (كسى كه جلو سرش مو ندارد، و منظورشان على، (ع) را ديديم و به او خنديديم. بدنبال اين جريان بود كه اين آيه نازل شد در

(1) كلمه" ثواب" چون" سلام" مصدر باب تفعيل است،" مترجم".

(2) به عبارت ساده‏تر به جاى اينكه بفرمايد" ينظرون ثواب الكفار"، و خود مفعول را بياورد، جمله استفهاميه‏اى را جانشين آن كرده است،" مترجم".

(3) تفسير قمى، ج 2، ص 411، ط نجف.