مراد از" ابرار"، و صفات ايشان‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

به ضمه غين- است، كه به گفته بعضى «1» به معناى قيدى است كه دست و پاى مجرم را به گردنش مى‏بندند. راغب مى‏گويد: بنا بر اين غل در خصوص چيزى استعمال مى‏شود كه اعضاى مجرم در وسط آن جمع مى‏شود «2» و كلمه" سعير" به معناى آتش افروخته است، و معناى آيه روشن است.

و اين آيه شريفه به عاقبت وخيم انسان كفورى كه قبلا در جمله" إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً" نامش به ميان آمده بود اشاره مى‏كند، و اگر جزاى انسان كفور را بر جزاى انسان شاكر مقدم داشت، براى اين بود كه در مورد كفور كلام را مختصر نموده، سپس به طور مفصل به جزاى افراد شاكر بپردازد.

" إِنَّ الْأَبْرارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كانَ مِزاجُها كافُوراً" كلمه" كاس" به معناى ظرف مخصوص نوشيدنى‏ها است، البته در صورتى كه نوشيدنى در آن باشد، و كلمه" مزاج" به معناى هر چيزى است كه به وسيله آن امتزاج صورت مى‏گيرد، نظير كلمه" حزام" كه به معناى چيزى است كه به وسيله آن عمل حزم انجام مى‏شود، و معناى كلمه" كافور" معروف است، و هر چيز خنك و خوشبويى را به آن مثل مى‏زنند. ولى بعضى «3» گفته‏اند: در اينجا نام چشمه‏اى است در بهشت.

مراد از" ابرار"، و صفات ايشان‏

و كلمه" ابرار" جمع كلمه" بر"- به فتحه باء- است، و كلمه" بر" صفت مشبهه از مصدر" بر"- به كسره باء- است، كه به معناى احسان است، و اين معنا در مورد كسى صادق است كه عمل خود را نيكو بسازد، و از نيكو ساختن آن هيچ نفعى كه عايد خودش بگردد در نظر نگرفته باشد، نه جزايى كه در مقابل عملش به او بدهند، و نه حتى تشكرى را. و خلاصه كلمه" بر"- به فتحه باء- به معناى كسى است كه خير را بدان جهت كه خير است مى‏خواهد، نه بدان جهت كه اگر انجام دهد نفعى عايدش مى‏شود، بلكه حتى در صورتى هم كه خودش آن را دوست نمى‏دارد صرفا به خاطر اينكه خير است انجام مى‏دهد، و بر تلخى آن كه مخالف با خواهش نفسش است صبر مى‏كند، و عمل خير را بدان جهت كه فى نفسه خير است انجام مى‏دهد، هر چند به زحمت و ضرر خود تمام شود، نظير وفاى به نذر. و يا بدان جهت كه براى ديگران نافع است انجام مى‏دهد مانند اطعام طعام به بندگان مستحق خدا.

و با در نظر گرفتن اينكه هيچ خير و صلاحى در هيچ عملى نيست مگر با ايمان به خدا

(1) تفسير قرطبى، ج 10، ص 124.

(2) مفردات راغب، ماده" غل".

(3) تفسير قرطبى، ج 10، ص 125.