حكايت منت گذارى كسى كه مقدارى از مال خود را انفاق نموده، مى‏گويد: مال هنگفتى را تلف كردم‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

خالص از هر نقمت و دردسر، و خالص در خوبى و پاكيزگى، ولى هيچ نعمتى را به دست نمى‏آورد مگر آميخته با ناملايماتى كه عيش او را منغص مى‏دارد، و نعمتى مقرون با جرعه‏هاى اندوه و رنج، علاوه بر مصائب دهر كه حوادث ناگوارى كه چون شرنگى كشنده كام جانش را تلخ مى‏كند.

" أَ يَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ" اين آيه به منزله نتيجه حجتى است كه آيه قبل اقامه كرده بود، به اين بيان كه بعد از آنكه گفتيم خلقت انسان بر پايه رنج است، و ظرف وجودش تعب، و تعب مظروف او است، هيچ چيزى به دست نمى‏آورد مگر كمتر و ناقص‏تر و ناخالص‏تر از آنچه توقعش را دارد، و نتيجه گرفتيم كه پس انسان در اصل خلقتش طورى آفريده شده كه خواستش همواره مغلوب و شكست خورده، و همه امورش مقهور مقدرات است، و آن كس كه اراده او را شكست مى‏دهد و از هر سو و در هر جهت از جهات و شؤون زندگيش دخل و تصرف مى‏كند خداى سبحان است كه از هر جهت بر او قادر است، پس او حق دارد كه در انسان به هر نحو كه بخواهد تصرف كند، و هر وقت خواست او را به عذاب خود بگيرد.

پس انسان نمى‏تواند اين پندار را به خود راه دهد كه احدى بر او قادر نيست، و اين پندار او را وادار كند به اينكه بر خدا تكبر بورزد، و از عبادت او عارش آيد، و يا در بعضى از دستوراتش اطاعتش بكند، مثلا در راه رضاى او انفاق بكند، ولى انفاق خود را زياد پنداشته، بر خداى تعالى منت بگذارد، و يا عملى را كه در باطن به عنوان ريا و خودنمايى انجام داده به خيال خود خدا را فريب دهد و وانمود كند كه به خاطر رضاى خدا انجام داده، آن گاه بگويد:

" أَهْلَكْتُ مالًا لُبَداً- من مال بسيارى را نفله كردم".

حكايت منت گذارى كسى كه مقدارى از مال خود را انفاق نموده، مى‏گويد: مال هنگفتى را تلف كردم‏

" يَقُولُ أَهْلَكْتُ مالًا لُبَداً" كلمه" لبد" به معناى بسيار است، سياق اين آيه و ساير آيات تا آخر سوره چنين مى‏رساند كه در آن روزها شخصى اظهار اسلام و يا تمايل به اسلام نموده، مقدارى از مال خود را هم انفاق نموده و آن را بسيار دانسته، و منت نهاده و گفته" أَهْلَكْتُ مالًا لُبَداً"، و در پاسخ اين منت كه نهاده آيات مورد بحث نازل شده، و سخن او را چنين رد كرده كه: رستگارى و رسيدن به حيات طيب و ميمون دست نمى‏دهد، مگر با تحمل سختى انفاق در راه خدا، و دخول در زمره كسانى كه به راستى ايمان آورده يكديگر را به صبر و مرحمت سفارش مى‏كنند، با اين بيان رواياتى كه ان شاء اللَّه در بحث روايتى آينده مى‏آيد تاييد مى‏شود.