وصف عذابى كه مكذبان قيامت در آن روز به سوى آن روانه مى‏شوند

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

و مراد اين باشد كه ما بر همه اينها تواناييم. ولى وجه قبلى وجيه‏تر است.

و معناى آيه اين است كه: ما شما را از آبى پست و ناچيز كه همان نطفه باشد آفريده‏ايم، و آن آب را در قرارگاهى محفوظ كه همان رحم مادران باشد جاى داديم، و تا مدتى معلوم كه همان مدت حمل باشد در آنجا نگه داشتيم، پس ما همه اين حوادث و صفات و احوال را كه با هستى شما ارتباط دارند تقدير كرديم، و چه خوب مقدرى هستيم ما.

در اين آيات و اينكه مضمونش حجتى بر وحدانيت خداى تعالى در ربوبيت است، نظير آن بيانى كه در آيات سابق داشتيم جريان دارد. و همچنين در اينكه اين حجت، حجت بر تحقق يوم الفصل نيز هست، چون ربوبيت اقتضاى آن دارد كه مربوبين در برابر ساحتش خضوع كنند، و اين خضوع همان گرويدن به دينى است كه مربوب را مكلف به تكاليفى مى‏كند، و تكليف هم جز بر دائر كردن جزا در برابر اطاعت و عصيان تمام نمى‏شود، و روزى كه مكلفين در آن روز به جزاى اعمال خود مى‏رسند، همان يوم الفصل است.

" أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفاتاً أَحْياءً وَ أَمْواتاً ... فُراتاً" كلمه" كفات" و همچنين كلمه" كفت" به معناى جمع كردن و ضميمه كردن است، مى‏فرمايد: مگر ما نبوديم كه زمين را كفات كرديم، يعنى چنان كرديم كه همه بندگان را در خود جمع مى‏كند، چه مرده‏ها را و چه زنده‏ها را. بعضى «1» گفته‏اند: كفات جمع كفت به معناى ظرف است. و معناى آيه اين است كه: مگر ما زمين را ظرفهايى براى جمع احيا و اموات نكرديم.

" وَ جَعَلْنا فِيها رَواسِيَ شامِخاتٍ"- كلمه" رواسى" جمع" راسيه" است، كه به معناى كوه پا بر جا و استوار است، و" شامخات" به معناى كوه‏هاى بلند است، و گويا آوردن كلمه" رواسى" زمينه‏چينى است براى آيه" وَ أَسْقَيْناكُمْ ماءً فُراتاً"، چون نهرها و چشمه‏هاى طبيعى همه از كوه‏ها منفجر مى‏شود، و به طرف دشت‏ها سرازير مى‏گردد، و كلمه" فرات" به معناى آب گوارا است، در دليل بودن اين آيات هم همان بيان كه در آيات قبل داشتيم مى‏آيد.