بحث روايتى (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته)

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

و اما اينكه وجه اتصال اين آيه به ما قبلش چيست؟ به نظر ما وجهش اين است كه زمينه گفتار در سابق زمينه تهديد تكذيب‏گران روز فصل بود، و در اين مقام بود كه آثار سوء اين تكذيبشان را بيان كند، در آيه مورد بحث هم همين مطلب را تمام نموده، مى‏فرمايد اينان خدا را وقتى كه ايشان را به عبادت خود مى‏خواند عبادت نمى‏كنند، چون منكر روز جزايند، و با انكار روز جزا عبادت معنا ندارد، پس آيه مورد بحث به اين بيان متصل به ما قبل است، و در عين حال زمينه‏اى است براى آيه بعد كه مى‏فرمايد:" فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ".

بعضى «1» به زمخشرى نسبت داده‏اند كه گفته است: اين آيه متصل به كلمه" للمكذبين" است، كه در آيه قبل بود، گويا فرموده: ويل براى كسانى كه تكذيب كردند، و كسانى كه وقتى به ايشان گفته مى‏شود ركوع كنيد ركوع نمى‏كنند.

در اين آيه التفاتى به كار رفته، قبلا منكرين معاد مورد خطاب بودند، به ايشان مى‏فرمود:" بخوريد ..." و در اينجا غايب به حساب آمده‏اند، مى‏فرمايد:" وقتى به ايشان گفته مى‏شود ..." و وجه اين التفات روگردانى از ايشان است، چون بعد از آنكه در جمله" كلوا و تمتعوا" ايشان را به خودشان واگذاشت، كه هر چه مى‏خواهند بكنند، ديگر معنا ندارد باز خطاب را متوجهشان كند.

" فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ" يعنى وقتى به قرآن كه معجزه و آيتى است الهى ايمان نمى‏آورند، و وقتى اين قرآن با كمال روشنى و با برهان قاطع برايشان بيان مى‏كند كه معبودى جز خدا ندارند، و خدا شريكى ندارد، و در پيش رويشان يوم الفصلى چنين و چنان دارند، توجهى بدان نمى‏كنند، ديگر بعد از اين قرآن به چه سخنى ايمان مى‏آورند.

اين جمله رسول خدا (ص) را مايوس مى‏كند از اينكه به خدا و رسولش ايمان بياورند، و به منزله هشدارى است به اينكه ديگر ايشان را به ايمان دعوت مكن، و اينكه گفتيم" بخورند و تمتع ببرند" سخن به جايى بود، ديگر ايمان‏آور نيستند، و هيچ فايده‏اى در دعوت كردن آنان نيست، جز همين مقدار كه حجت بر آنان تمام شود.