رواياتى در توضيح آيات مربوط به دم مرگ،" أَوْلى‏ لَكَ فَأَوْلى‏ ..."،" ا يحسب الانسان ان يترك سدى" و قدرت خداوند بر احياء اموات‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

خدا و فضل و كرم و ساير صفات كريمه او نظر كردن به وجه كريم او است.

و در همان كتاب است كه ابن مردويه از انس بن مالك روايت كرده كه گفت:

رسول خدا (ص) در معناى آيه" وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ إِلى‏ رَبِّها ناظِرَةٌ" فرمود:

به پروردگار خود نظر مى‏كنند، اما نه با كيفيت و حدى محدود، و نه صفتى معلوم «1».

مؤلف: اين روايت بيان گذشته ما در تفسير آيه را تاييد مى‏كند كه گفتيم منظور از آن نظر كردن به قلب و رؤيت قلبى است، نه رؤيت حسى و با چشم سر و اين روايت مضمون برخى از روايات را كه از طرق اهل سنت آمده، و از ظاهرش تشبيه خدا به خلق استفاده مى‏شود، تفسير مى‏كند، چون در اين روايت آمده رؤيت خدا رؤيتى است كه محدوديت در آن نيست، و رؤيت حسى بدون محدوديت تصور ندارد.

و در تفسير قمى در ذيل آيه" كَلَّا إِذا بَلَغَتِ التَّراقِيَ" آمده كه امام فرمود: يعنى وقتى كه جان به" ترقوه" برسد،" وَ قِيلَ مَنْ راقٍ"، به او گفته مى‏شود كيست كه تو را با افسون خود نجات دهد؟" وَ ظَنَّ أَنَّهُ الْفِراقُ"، يقين مى‏كند كه فراق از دنيا رسيده است «2».

در كافى به سند خود از جابر روايت كرده كه گفت از امام باقر (ع) معناى آيه" وَ قِيلَ مَنْ راقٍ وَ ظَنَّ أَنَّهُ الْفِراقُ" را پرسيدم، فرمود آخر وقتى مرگ آدمى فرا مى‏رسد مى‏گويد: آيا طبيبى نيست كه مرا نجات دهد؟ لذا خداى تعالى مى‏فرمايد:" وَ قِيلَ مَنْ راقٍ" و وقتى مى‏فهمد پاى مردن در بين است" ظَنَّ أَنَّهُ الْفِراقُ" يقين مى‏كند كه بايد از أحباب خود مفارقت كند" وَ الْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ" در آن لحظه آخرين لحظات دنيا و اولين لحظات آخرت درهم مى‏شود" إِلى‏ رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَساقُ" فرمود: يعنى مسير در امروز به سوى رب العالمين است «3».

و در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ الْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ" آمده كه امام فرمود: يعنى دنيا با آخرت درهم مى‏شود. و در معناى جمله" إِلى‏ رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمَساقُ" فرمود: يعنى به سوى خدا رانده مى‏شوند «4».

رواياتى در توضيح آيات مربوط به دم مرگ،" أَوْلى‏ لَكَ فَأَوْلى‏ ..."،" ا يحسب الانسان ان يترك سدى" و قدرت خداوند بر احياء اموات‏

و در عيون به سند خود از عبد العظيم حسنى روايت كرده كه گفت: از امام جواد محمد بن على الرضا (ع) از معناى آيه" أَوْلى‏ لَكَ فَأَوْلى‏ ثُمَّ أَوْلى‏ لَكَ فَأَوْلى‏" پرسش‏

(1) الدر المنثور، ج 6، ص 290.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 397.

(3) فروع كافى، ج 3، ص 259.

(4) تفسير قمى، ج 2، ص 397.