چند روايت ديگر در ذيل آيات مربوط به طول روز قيامت و احوال آن روز - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

مؤلف: اين معنا به چند طريق از طرق شيعه نيز نقل شده، و بعضى از علما آن را رد كرده‏اند كه حديثى جعلى است، چون سوره معارج در مكه نازل شده. ولى خواننده عزيز توجه نمود كه گفتيم در مكى بودن اين سوره اشكال است.

و در الدر المنثور است كه فاريابى، عبد بن حميد، نسايى، ابن ابى حاتم، حاكم (وى حديث را صحيح دانسته) و ابن مردويه، همگى از ابن عباس روايت كرده‏اند كه در تفسير جمله" سال سائل" گفته است: سائل نضر بن حارث بود كه گفت:" بار الها اگر خلافت على حق و از ناحيه تو است سنگى از آسمان بر سر ما ببار"«1».

و نيز در همان كتاب است كه ابن ابى حاتم از سدى روايت كرده كه در تفسير" سَأَلَ سائِلٌ" گفته: اين آيه در مكه در باره نضر بن حارث نازل شده، كه گفته بود:" بار الها اگر اين همان حقى است كه از ناحيه تو نازل شده ..."، و عذاب وى در روز جنگ بدر واقع شد «2».

مؤلف: اين معنا از غير سدى نيز روايت شده. و در بعضى «3» از روايتشان آمده كه:

گوينده" بار الها اگر اين حق و از ناحيه تو است ..." حارث بن علقمه بوده كه مردى از عبد الدار بود. و در بعضى «4» ديگر آمده كه سائل عذاب ابو جهل بن هشام بوده كه در روز جنگ بدر درخواست آن را كرد. و لازمه اين حديث آن است كه سوره معارج در مدينه نازل شده باشد، و اين با آنچه كه در اين احاديث آمده كه در مكه نازل شده مغايرت دارد و به هر حال سوره بعد از سخن آن گوينده كه گفت:" بار الها اگر اين همانا حق و از ناحيه تو است ..." نازل شده، و ما در سابق در باره سياق آيه سخن گفتيم.

چند روايت ديگر در ذيل آيات مربوط به طول روز قيامت و احوال آن روز

و در امالى شيخ به سندى كه به امام صادق (ع) رسانده از آن جناب نقل كرده كه فرمود: آگاه باشيد و به حساب‏كشى از نفس خود بپردازيد، قبل از اينكه خداى تعالى از شما حساب بكشد براى اينكه در قيامت پنجاه موقف است، هر موقفى مثل هزار سال از سالهاى دنيا است، آن گاه اين آيه را تلاوت فرمود:" فِي يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ" «5».

(1) الدر المنثور، ج 6، ص 263.

(2) الدر المنثور، ج 6، ص 264.

(3) الدر المنثور، ج 6، ص 264.

(4) روح المعانى، ج 29، ص 55.

(5) امالى شيخ مفيد، ص 274، ح 1.