مقصود از مراعات امانات و عهد و مراد از محافظت بر صلاة - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

توانايى كه خداى سبحان به ما داده، خدايى كه مالك هر چيز است، و مملوك چيزى نيست هم چنان كه خودش فرمود:" قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً" «1».

علاوه بر اين خداى سبحان هر چند اهل اطاعت را وعده نجات داده، و هر چند خودش فرموده: خدا خلف وعده نمى‏كند، ليكن اين هم هست كه وعده، اطلاق قدرت او را مقيد نمى‏كند، پس او در عين اينكه خلف وعده نمى‏كند به هر چه بخواهد قادر است، و مشيتش نافذ، در نتيجه در هيچ حالى نمى‏توان از او ايمن بود، به اين معنا كه چنين نيست كه نسبت به خلف وعده‏اش قادر نباشد، و به همين جهت است كه مى‏بينيم با اينكه ملائكه خود را به عصمت معرفى كرده به خوف هم توصيفشان نموده، مى‏فرمايد:" يَخافُونَ رَبَّهُمْ" «2»، و با اينكه انبياى خود را معصوم معرفى نموده در باره آنان فرموده:" وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ" «3»، همين طور در عين اينكه در آخر آيات مورد بحث به طور جزم در باره مؤمنين فرموده" أُولئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ"، در عين حال در آيه مورد بحث مى‏فرمايد از عذاب خدا اشفاق و ترس دارند.

" إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ" اين جمله علت ترس مؤمنين از عذاب پروردگارشان را بيان نموده، روشن مى‏سازد كه مؤمنين در ترسيدن از عذاب مصابند، و وجه آن را بيان كرديم.

" وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ ... هُمُ العادُونَ" تفسير اين سه آيه در اول سوره مؤمنون گذشت.

مقصود از مراعات امانات و عهد و مراد از محافظت بر صلاة

" وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ" آنچه از كلمه" امانات" زودتر از هر معنايى به ذهن مى‏رسد، انواع امانت‏هايى است كه مردم به يكديگر اعتماد نموده، و هر يك به ديگرى مى‏سپارد، از قبيل مال و جان و عرض، و شخص امين رعايت آن را نموده در حفظش مى‏كوشد و به آن خيانت نمى‏كند، و به قول بعضى از مفسرين به صيغه جمع آمدنش به اعتبار انواع آن است، به خلاف عهد كه چون انواع مختلفى ندارد مفرد آمده.

ولى بعضى «4» گفته‏اند: منظور تنها مال و جان و عرض نيست، بلكه مطلق وظايف‏

(1) چه كسى غير از خدا مالك چيزى است. سوره مائده، آيه 17.

(2) از پروردگارشان مى‏ترسند. سوره نحل، آيه 50.

(3) از خدا مى‏ترسند و از احدى جز خدا نمى‏ترسند. سوره احزاب، آيه 39.

(4) مجمع البيان، ج 10، ص 356.