بحث روايتى (رواياتى در باره شان نزول سوره ناس، مراد از" وسواس خناس" و وساوس و تسويلات آن) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

" الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ" اين جمله صفت" وسواس خناس" است، و مراد از" صدور ناس" محل وسوسه شيطان است، چون شعور و ادراك آدمى به حسب استعمال شايع، به قلب آدمى نسبت داده مى‏شود كه در قفسه سينه قرار دارد، و قرآن هم در اين باب فرموده:" وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ" «1».

" مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ" اين جمله بيان" وسواس خناس" است، و در آن به اين معنا اشاره شده كه بعضى از مردم كسانى هستند كه از شدت انحراف، خود شيطانى شده و در زمره شيطانها قرار گرفته‏اند، هم چنان كه قرآن در جاى ديگر نيز فرموده:" شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ" «2».

و اما اينكه بعضى گفته‏اند كه كلمه" ناس" هم بر جماعتى از انسانها اطلاق مى‏شود و هم بر جماعتى از جن، و جمله" مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ" بيانگر اين معناى اعم است. سخنى است بى‏دليل كه نبايد بدان اعتناء نمود.

همچنين به اين سخن كه بعضى گفته‏اند كه: كلمه" و الناس" عطف است بر كلمه" وسواس"، و معناى عبارت اين است كه: پناه مى‏برم به خدا از شر وسواس خناس كه از طائفه جن هستند، و از شر مردم. چون اين معنايى است كه همه مى‏دانند از فهم بدور است «3».

بحث روايتى (رواياتى در باره شان نزول سوره ناس، مراد از" وسواس خناس" و وساوس و تسويلات آن)

در مجمع البيان است كه ابو خديجه از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: جبرئيل نزد رسول خدا (ص) آمد در حالى كه آن جناب بيمار بود، پس آن جناب را با دو سوره" قُلْ أَعُوذُ" و سوره" قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ" افسون نموده، سپس گفت:" بسم اللَّه ارقيك و اللَّه يشفيك من كل داء يؤذيك خذها فلتهنيك- من تو را به نام خدا افسون مى‏كنم، و خدا تو را از هر دردى كه آزارت دهد شفا مى‏دهد، بگير اين را كه گوارايت باد" پس رسول خدا (ص) گفت:" بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ..."

(1) ولى دلهايى كه در سينه‏ها است كور مى‏شوند. سوره حج، آيه 46.

(2) شيطانهاى انس و جن. سوره انعام، آيه 112.

(3) اين دو نقل قول فوق در الميزان عربى موجود نيست.