وجه تكرار مضمون سابق در" وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ" - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

نمى‏پرستيد، پس تا ابد اشتراكى بين من و شما در دين واقع نخواهد شد".

بنا بر اين آيه شريفه در معناى آيه" لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ" «1»، و آيه شريفه زير است كه مى‏فرمايد:" إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ" «2».

در آيه مورد بحث جا داشت بفرمايد:" و لا انتم عابدون من اعبد- و شما نخواهيد پرستيد كسى را كه من مى‏پرستم"، چون بين معبود رسول خدا (ص) و معبود بت‏پرستان فرق بسيار است، يكى اين است كه معبود بت‏پرستان جماد و بى‏شعور است، و موصولى كه از آن تعبير مى‏كند موصول مخصوص بى شعوران يعنى كلمه" ما" است، و موصول مخصوص صاحبان شعور كلمه" من- كسى كه" است، پس چرا در آيه مورد بحث بجاى اين كلمه، كلمه" ما" را بكار برده؟ پاسخش اين است كه منظور صرفا مطابقت اين آيه با آيه" لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ" است.

وجه تكرار مضمون سابق در" وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ"

" وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ" اين دو آيه تكرار مضمون دو آيه قبل است كه به منظور تاكيد آن تكرار شده، نظير تكرارى كه در آيه" كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ" «3» آمده، و نيز تكرارى كه در آيه" فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ" «4» آمده است.

بعضى «5» از مفسرين در توجيه اينكه چرا بين دو موصول فرق نگذاشت، گفته‏اند: اصلا كلمه" ما" در دو جمله" ما عَبَدْتُّمْ" و" ما أَعْبُدُ" موصوله نيست، بلكه مصدريه است، و معناى آيه اين است كه:" من نحوه پرستش شما را نخواهم پرستيد، و شما نحوه پرستش مرا نخواهيد پرستيد"، و خلاصه نه من شريك شما در پرستش هستم و نه شما شريك منيد، نه در عبادت مشتركيم و نه در معبود، چون معبود من خداى تعالى است، و معبود شما بت است، عبادت من‏

(1) عذاب خدا بر آنان حتمى شده، در نتيجه ديگر ايمان نخواهند آورد. سوره يس، آيه 7.

(2) كسانى كه كافر شدند چه انذارشان بكنى و چه نكنى برايشان يكسان است، چون ايمان نخواهند آورد. سوره بقره، آيه 6.

(3) چنين نيست كه شما خيال مى‏كنيد به زودى خواهيد دانست. باز چنان نيست كه شما مى‏پنداريد به زودى خواهيد دانست. سوره تكاثر، آيه 3 و 4).

(4) مرگ بر او باد چگونه مطلب را آماده كرد. باز هم مرگ بر او باد چگونه مطلب را آماده كرد.

سوره مدثر، آيه 19 و 20.

(5) مجمع البيان، ج 10، ص 552.