احتمال بر انگيخته شدن بعد از مرگ براى اجتناب از محرمات كافى است‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

در آيه شريفه در مقابل كيل، وزن را آورد، ولى در مقابل اكتيال" اءتزان" را نياورد، بعضى «1» در سبب آن گفته‏اند: براى اين بوده كه مطففين، معامله‏گرانى بودند كه اغلب حبوبات و سبزيجات و متاعهاى ديگر را كلى مى‏خريدند و خرده خرده به تدريج مى‏فروختند، و عادت در بيشتر اين اجناس اين است كه با كيل سنجيده شود نه به وزن، بدين جهت تنها اكتيال را ذكر كرد، و از اءتزان نام نبرد چون اساس آيه بر غالب است.

بعضى «2» ديگر گفته‏اند اگر نامى از" اءتزان" نياورد براى اين بود كه كيل و وزن هر دو وسيله خريد و فروش است، آوردن يكى از آنها دلالت بر ديگرى هم دارد.

ولى اين توجيه درست نيست، براى اينكه اين حرف در كلمه" كيل" هم مى‏آيد چرا در برابر كيل وزن را ذكر كرد، ولى در برابر اكتيال اءتزان را ذكر نكرد؟ پس اين وجه خالى از تحكم نيست.

بعضى «3» ديگر گفته‏اند: اين دو آيه عادت و رسم كسانى را حكايت مى‏كند كه سوره درباره آنان نازل شده، مردمى كه تنها با كيل مى‏خريدند، ولى در هنگام فروش بعضى كالاها را كيل و بعضى را وزن مى‏كردند.

اين وجه نيز ادعايى بدون دليل است.

بعضى «4» ديگر در توجيه ذكر اكتيال و عدم ذكر اءتزان وجوهى ديگر آورده‏اند كه خالى از ضعف نيست.

احتمال بر انگيخته شدن بعد از مرگ براى اجتناب از محرمات كافى است‏

" أَ لا يَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ" استفهام در اين آيه انكارى، و براى برانگيختن تعجب شنونده است، و كلمه" ظن" در آن به همان معناى معروف است. و كلمه" اولئك" اشاره به مطففين است، و اگر براى اشاره به آنان اين كلمه را كه مخصوص اشاره به دور است برگزيد، براى اين بود كه بفهماند كم‏فروشان از رحمت خدا دورند. و منظور از" يوم عظيم"، روز قيامت است كه در آن به عملشان كيفر داده مى‏شوند.

و اگر اكتفاء كرد به ظن و گمان به مساله قيامت و حساب، با اينكه اعتقاد به معاد بايد علمى و يقينى باشد، براى اشاره به اين حقيقت است كه در اجتناب از كم‏فروشى احتمال خطر و ضرر آخرتى هم كافى است، اگر كسى يقين به قيامت نداشته‏

(1) روح المعانى، ج 30، ص 70.

(2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 30، ص 70.